langdg008
 member

 ID 52804
 06/08/2009

TỊCH CƯ NINH THỂ PHÚ .(Sưu tầm)
         
Thưa các Quí đọc giả !
"TỊCH CƯ NINH THỂ PHÚ" là một trong những bài phú và trong những tác phẩm hiếm hoi tìm được trong lưu trữ viện Hán_Nôm Việt nam của "Danh nhân văn hóa NGUYỄN HÃNG "!
NGUYỄN HÃNG sinh thời cuối thế kỷ XV - nửa đầu thế kỷ XVI tại Làng Dòng ,Tổng Xuân Lũng ,Tỉnh Hưng Hóa (nay là xã Xuân Lũng ,huyện Lâm Thao ,tỉnh Phú thọ )-Một làng quê cổ bên chân núi Nghĩa Lĩnh nơi có đền thờ Quốc Tổ các triều Vua Hùng dựng nước và giữ nước .Cũng là nơi phát tích ,sản sinh những nhân tài xưa nay .Theo cuốn "Lịch sử chế độ Phong kiến Việt nam" -Tập III tr.407 thì Ông sinh khoảng 1487-1504 đời Lê Hiển Tông và mất khoảng 1557-1573 đời Lê Anh Tông .Hàng năm ,vào ngày 2/6 âm lịch ,con cháu dòng họ làm giỗ Ông ở Từ đường ngay tại quê nhà .
Ông đỗ đầu kỳ thi Hương cống .Sau về Quốc tử Giám ;nhưng bỏ không thi vì lúc đó nhà Mạc đang xúc tiến việc cướp ngôi ...Đây cũng là lý do mà Ông đi ở Ẩn ,không hợp tác với nhà Mạc !
Theo Lê Quí Đôn ,Ông đã được xếp hạng cùng với 7 người là "Người sĩ thanh cao" -Riêng Ông lại hơn hẳn là chưa hề tham gia quan trường một ngày .Những "kẻ sĩ thanh cao " cư xử hợp điều Nhân,nắm vững được điều nghĩa ,Trong bụng giữ vững được đạo đức ,lợi lộc không thể dụ dỗ ,uy quyền không thể hiếp được ;suốt cả mọi sự việc thiên hạ không một sự vật nào có thể làm chuyển động được trong lòng ...Có chí khí tự lập ,hào hiệp cao siêu,vững vàng vượt qua mọi thói thường ...(Lê Quí Đôn -"Kiến văn tiểu lục" tr.257-258)
*************
Xin chân trọng giới thiệu cùng bạn đọc bài phú trên :

TỊCH CƯ NINH THỂ(1) PHÚ
Yêu thay miền thôn tịch ;
Yêu thay miền thôn tịch !
Cư xử dầu lòng ;
Ngao du mặc thích .
Khéo chiều người mến cảnh yên hà;
Dễ quyến khách vui miền tuyền thạch .
Xó xỉnh góc trời mom đất ,một bầu thu cảnh mọn hẹp hòi ;
Áy o ruộng núi vườn đèo ,bốn mùa đủ thứ vui cọc cạch .
Nhưng nhưng thói dật hằng vui ;
Văng vẳng bụi trần dễ cách .
Vậy nên :
Dưỡng tính khề khà ;
Náu thân ngờ nghệch.
Lều bạch mao mảng học chàng Tôn(2)
Miền lục dã (3) biếng tìm người Tịch(4)
Che khỏi nắng mưa dầu vậy ,trên kết tranh mấy tấm bơ sờ;
Dung vừa ngồi đứng thời thôi ,dưới cắm sậy ba gian rộc rệch .
Song sớm để bình non(5) vây lại,đặt phên dậu thấp sè;
Cửa hôm dầu đèn Nguyệt soi vào ,rủ bức rèm thưa thếch .
Khách nhàn họp ba chồi cúc muộn ,đứng dựa bên thềm
Bạn lão sum mấy gốc mai già ,chen kề tận nghạch.
Gió nhân(6) là quạt mát ,điểm trần ai thay thảy tan không ;
Nước trí(7) ấy gương trong,miền tục lụy lâng lâng rửa sạch .
Hàng trúc ngăn nửa cửa ,nửa sân;
Lá bồng dắt làm tường,làm vách .
Cánh sài mòn(8) hé nửa ;đi sẽ nghiêng lưng;
Bức thổ chướng(9) dáng ngang ,đứng vừa cạp nách .
Cảnh hẹp lòng càng rộng ,mắc tới lui hằng đủ hằng vui;
Nhà thấp Đạo càng cao ,dù cúi ngửa chi hiềm chi trách .
Ta thường :
Vấn khăn gốc(10) đen sì;
Vận quần nâu đỏ quạch.
Mũ để ngăn sương chống tuyết ,mũ mỏng bao sang sửa cánh dơi(11);
Áo vừa ấm cật che hình ,áo chẳng lọ phủ phê chân bịch(12)
Hạ làm màn ,đông làm nệm mấy lần sô(13) coi đã hẩm sì;
Tay là túi ,vạt là khăn ba bức thổn(14) mặc dầu cũ rích .
Nằm võng tre ngấn cật (15) vằn vè;
Đi guốc gỗ nhịp chân lạch đạch.
ăn thì :
Tương hạnh chua lòm;
Muối vầu nhạt thếch .
Sớm ba chén chè sen mát ruột,nài chi vò đất hẩm hiu ;
Bữa vài lưng cơm lốc no lòng ,sá quản mâm đan xộc xệch.
Vị tươi thường ngọn quất lá vi;
Miếng ngon đủ nhân tùng, hạt bách .
Tiệc vầy tiên tử ,một niêu canh cẩu kỷ(16) chát sì;
Yến thiết cố nhân,lưng bầu rượu xương bồ(17) cay Rách .
Thuốc phì phèo quản sậy điếu tre ;
Trầu phúm phím vỏ da rễ quạch.
Ép dưa măng ,mài bột củ,những giao cho mụ lão lom khom;
Quét sân lá ,hái nương dâu,dầu phó mặc thằng đồng lách chách .
Trong thì :
Dấu ngựa xe chẳng đến ,cỏ bén hơi xuân;
Bạn viên hạc quen thu,hoa cười đón khách .
Cầm một chương ,thơ mấy quyển ,đủ tháng ngày ngâm ngợi ,ấy thú mầu ông Mạnh Hiệu Nhiên(18)
Lan chín khóm ,cúc ba hàng ,dõi hôm sớm bù trì ,này của báu Ông Đào Bành Trạch (19)
Ngoài thì :
Rườm rà ,hàng cổ thụ ,lồng những tán dù;
Quanh quất dải Kỳ phong (20),bao làm thành quách .
Vượn chào hòa khiếu hót ,cách ngàn đưa khúc xướng ,khúc ca;
Suối chảy lẫn thông reo ,bên tai dõi nhịp đàn nhịp phách .
Chợ chân tời mây họp đùn đùn;
Chày sườn núi nước đâm thình thịch .
Khi thì :
Cầm quạt lá xênh xang ;
quảy túi thơ xốc xếch.
Léo đẽo thằng hề mọn (21)trước ngàn mai thơ thẩn đứng chờ ;
Lẳng khẳng cái lừa gầy (22),bên rừng trúc dần dà sẽ lách .
Hem hẻm đường mây lần bước ,đứng nhìn non gió thổi hiu hiu ;
Phây phây sườn núi rũ dầu ,ngồi xem ác (23) bóng đà chênh chếch .
Nghiêng giỏ hái rau nương quế ,đủng đỉnh nách mang ;
Treo bầu chắt nước suối khe ,thảnh thơi tay xách .
Quét am tiên sớm để luyện đan;
Tựa tòa đá hôm dầu xem sách .
Nương gậy tre ,giày(24) dép cỏ ,thửa bước khoan đủng đỉnh,ngồi bên khe nhịp miệng hát ngao;
Rải chiếu lá ,ngả giường song ,khi hóng mát la cà ,về dưới cửa vắt chân nằm đạch .
Tính lặng dễ say mùi Đạo ,gối quyển vàng giấc ngủ ngáy o o ;
Mệnh yên xảy tỉnh lòng trần ,trỏ mây bạc vỗ tay cười khanh khách .
Nghiệm thuở hoa tàn nhị nở ,biết tuế thời sớm muộn,điểm tay suy giáp -tý lân la(25)
Xem khi Yến tới ,Nhạn về ,dòm khí hậu đổi thay ,vui dạ nói dương xuân thóc mách .
Của thiên nhiên, bạc tuyết đủ dùng;
Giàu thổ sản ,tiền rêu để tích .
Phương nhân nghĩa để hòa dưỡng tính ,báu nhi tôn tráp hãy nặng trầm ;
Chữ thanh nhàn nào phải mua ai,tiền mẫu tử túi dầu xóc xách .
Cỏ cây thương vì tính lãn dung (26)
Nước non thấu thửa lòng thanh bạch.
Cầm lầu canh ẩn dật,đành hanh rừng gióng điệu chim;
Gảy khúc nhạc ưu du,đồng vọng ao khua trống ếch .
Xem một phút diều bay ,cá nhảy(27)đành hay lý ngu huyền vi;
Thấy hai vừng thỏ lặn ác soi(28),đã biết thửa cơ biến dịch.
Thả lòng tham,khơi nguồn dộc ,vũng con con thả muống một bè;
Dứt mối tưởng ,dũ niềm sầu ,vườn mọn mọn trồng huyên(29) mấy rạch .
Cảnh chắt chiu nương đậu,nương khoai;
Mùa đắp đổi hàng kê hàng mạch.
Cày lũng tuyết sớm giong đủng đỉnh ,trải thung chè,trèo đèo Sở(30),nẻo tắt hình gối hạc ngẳng nghiu ;
Hái củi mây hôm quảy xênh xang ,qua dặm liễu ,tới ngàn sam,đường uốn khúc ruột dê ngóc nghách .
Dù ai thăm hỏi nguồn cơn;
Mặc kẻ đón tìm dấu tích.
Lắng tai mỏng rành rành lời trước ,phải đoái thương tính mệnh ,ngoại vật dầu lọn thửa thờ ơ;
Kẻo mình còn lúc nhúc tài hèn,luống dày đội kiền khôn ,trong đời chửa chút chi bổ ích .
Mênh mông miền bể bạc ,màng rủ rê chi giống dầu dầu(31)
Chất ngất dặm rừng xanh ,sá tìm tòi chi loài chích chích(32)
Tuy ngày tháng đà ngày tháng Thuấn,đâu cũng vầng chiếu đất thênh thênh;
Song nước non còn nước non Nghiêu ,ta thường vỗ bụng(33) rau phạch phạch .
Người chẳng thấy :
Cánh buồm nhẹ giong chơi bể Bắc,kìa anh lánh đục về trong(34)
Cuộc cờ tàn nằm mát non Đông ,nọ kẻ phù nghiêng chữa lệch(35)
Dở dang tuồng Canh,Mục,Ngư ,Tiều(36)
Pha phách thói Nho,Y,Đạo,Thích(37).
Tựa mây tắm suối,miễn được tiêu dao;
Nương giá phù xa (38),xá gì bộc bạch .
Thong thả một năm mười hai tháng ,gặp thời bình trị được làm người;
Ngao du ba vạn sáu ngàn ngày ,tới cõi tràng sinh càng dõi mạch.
Dù ai cười thơ thẩn ngẩn ngơ;
Thì ta cũng ngô nghê ngốc nghếch .
*******
Theo bản sao của Phạm Trần Đĩnh
Nam phong số 95 (1926)


(còn tiếp phần chú thích)

Alert webmaster - Báo webmaster bài viết vi phạm nội quy
 

 tanthanhca2000
 member

 REF: 454828
 06/10/2009

 langdg008
 member

 REF: 454845
 06/10/2009

 langdong008
 member

 REF: 614287
 10/09/2011

  Kí hiệu: : trang cá nhân :chủ để đã đăng  : gởi thư  : thay đổi bài  :ý kiến