|
tungdaihiep
member
ID 12584
05/29/2006
|
Làm thế nào? Và Cứu Ai?
Trên một chiếc thuyền sắp bị đắm có ba người : Vua, Thầy Dạy, Cha (Quân, Sư , Phụ) và Bạn chỉ có thể cứu đuợc một người . Theo quan niệm (luật) ngày xưa th́ .
Không cứu Vua : Tội bất trung
Không cứu Thầy : Tội bất nghĩa
Không cứu Cha : Tội bất hiếu
Không cứu ai hết : Bị phạm cả ba tội trên
Và tội nào cũng bị kết án và bị xử phạt nặng cả .
Nếu Bạn ở trong trường hợp như vậy th́ Bạn sẽ làm như thế nào và cứu ai để không bị kết tội? Ai biết câu trả lời sẽ đượ làm "pḥ mă" của Vietnamsingle.
Câu hỏi đố này dựa theo một trong những giai thoại về Trạng Nguyên Mạc Đĩnh Chi (đời nhà Trần) đi sứ sang Tàu (nhà Nguyên) .
Qua những cuộc đấu trí với quần thần nhà Nguyên Mạc Đĩnh Chi đều thắng cả, Vua nhà Nguyên rất khâm phục phong cho Mạc Đĩnh Chi làm "Lưỡng Quốc Trạng Nguyên" . Nhưng thấy Mạc Đĩnh Chi có tài cao, vua Nguyên muốn giữ Mạc Đĩnh Chi lại Tàu và không cho về nước. Quần thần nhà Nguyên hiến kế đặt ra câu hỏi chót như trên và đinh ninh Mạc Đĩnh Chi sẽ bị buộc tội, hoặc sẽ bị giết hoặc bị giữ ở lại Tàu. Nhưng cuối cùng như các bạn biết, Mạc Đĩnh Chi vẫn ung dung vượt qua và trở về nước trong sự đưa rước long trọng.
Alert webmaster - Báo webmaster bài viết vi phạm nội quy
|
 |
|
chieuquan8x
member
REF: 85834
05/29/2006
|
anh Tungdaihiep oi, CQ cũng muốn trả lời câu đố của anh, nhưng khó thật. khó thật...
|
|
|
|
tungdaihiep
member
REF: 85835
05/29/2006
|
Welcome CQ.
Câu này thực ra đối với người đă biết cái giai thoại này th́ không nói làm ǵ, nhưng để suy luận th́ cũng khó thật. Em cứ trả lời thử xem, để cho mọi người cùng b́nh xét cũng hay. Sai đúng đôi khi chỉ tương đối mà em!
|
|
|
|
guest
guest
REF: 85845
05/29/2006
|
Cứu cha, v́ vua chết rồi th́ đâu có quyền lực để giáng tội
|
|
|
|
tungdaihiep
member
REF: 85846
05/29/2006
|
Vua chết nhưng văn vơ bá quan vẫn xử tội được.
|
|
|
|
chieubuonabc
member
REF: 85853
05/29/2006
|
tự cứu ḿnh trước.
|
|
|
|
guest
guest
REF: 85854
05/29/2006
|
kêu cứu người ta giúp, nếu không ai tương trợ thôi th́ nhảy xuống sông để nhẹ bót kư cho thuyền không bị đắm.
|
|
|
|
tungdaihiep
member
REF: 85861
05/29/2006
|
Xin nói lại là trên thuyền chỉ có 3 người: Vua, cha , thầy. Người cứu không ở trên thuyền, nên không phải tự cứu ḿnh hay nhảy xuống nước để cho nhẹ bớt.
Các bạn cần nghiên cứu câu trả lời sao cho vua Tàu cũng không bắt bẻ được.
|
|
|
|
guest
REF: 85869
05/29/2006
|
Cứu thầy(Sư) trước.
|
|
|
|
tungdaihiep
member
REF: 85874
05/29/2006
|
Thế th́ ngươi sẽ bị chém đầu v́ tội bất trung, bất hiếu.
|
|
|
|
vampire_lamastu
guest
REF: 85875
05/29/2006
|
minh thich cau tro loi cua chieubuonabc nhat , hehe, cau tro loi rat dung !!!
con ve truyen cua Mac Dinh Chi thi minh biet, minh da doc Than Dong Dat Viet ma !!!!!!!!!!
|
|
|
|
maitogai
member
REF: 85878
05/29/2006
|
Chào anh tungdaihiep!
Theo em,th́ nhảy xuống sông cùng chết với Vua, Thầy Dạy, Cha (Quân, Sư , Phụ)như thế ḿnh chết rùi th́ mắc tội sao được!
|
|
|
|
tungdaihiep
member
REF: 85882
05/29/2006
|
Bạn Lamastu nói là đă đọc về Mạc Đĩnh Chi th́ chắc là biết giai thoại này, nhưng không hiểu tại sao bạn lại cho câu trả lời của chiều buồnabc là đúng nhất. Theo đề bài của vua Nguyên th́ " không cứu ai hết bị phạm cả 3 tội trên". Các bạn cứ đặt ḿnh vào t́nh huống của Mạc Đĩnh Chi xem nên làm thế nào lúc đó.
Ta nói rơ hơn bằng cách giả định rơ ràng rằng lúc đó Mạc Đĩnh Chi đứng trên bờ( không cần tự cứu minh), con thuyền bị đắm không quá xa bờ nhưng 3 người kia không biết bơi( không tự bơi vào được).
|
|
|
|
tungdaihiep
member
REF: 85885
05/29/2006
|
Theo Maitogai th́ ḿnh chết lăng xẹt, vô ích như thế mà không mang tội hay sao? Thấy chết mà không cứu, lại c̣n tự tử th́ đúng là bất hiếu, bất trung, bất nghĩa cộng hưởng.
|
|
|
|
chieubuonabc
member
REF: 85891
05/30/2006
|
sức người có hạn
đâu phải sứt môi
công thầy tôi đội trên đầu
t́nh cha tôi cơng, tôi hầu trên lưng
nghĩa vua chi hữu tôi bưng
chân quạt như máy, bám (dây) thừng leo vô.
|
|
|
|
1ngaybuon
guest
REF: 85940
05/30/2006
|
Nếu bạn nào thích t́m hiểu về những ông trạng Việt Nam th́ hăy vào trang web sau : http://www.thoiaotrang.com/forum/archive/index.php/t-100.html
Trong nè có giai thoại về Mạc Đĩnh Chi đó. Và có câu trả lời luôn cho Tungdaihiep nữa. Cười buồn...
|
|
|
|
tungdaihiep
member
REF: 85974
05/30/2006
|
Cám ơn 1ngaybuon, nhưng đă biết sao bạn không post lên cho mọi người xem luôn ở đây có phải tốt hơn không.
Tiện đây tớ Post lên cho mọi người đọc chơi:
Giai Thoại về Mạc Đĩnh Chi
MỘT CON NGƯỜI LIÊM KHIẾT
Mạc Đĩnh Chi (MĐC) thông minh từ nhỏ, lại rất chăm chỉ học hành, có tài ứng đối mau lẹ. Năm 1304, vua Trần Anh Tông mở khoa thi để kén người tài trong bốn cơi. Năm ấy, ông thi đỗ Trạng nguyên với điểm loại ưu. Hôm nhà vua ban cho mũ áo , rất ngạc nhiên thấy MĐC chỉ là một chàng trai có vóc người nhỏ, thấp , tướng mạo xấu xí. Vua Anh Tông có ư không muốn dùng ông. M-ĐC bực lắm, không nói ǵ cả, về nhà viết bài phú "Ngọc tỉnh liên " (Cây sen trong gie^'ng, ngọc ), ông tự ví ḿnh như một thứ sen thần mọc trong gie^'ng ngọc .
Bài phú được dâng lên vua Anh Tông. Từng câu, từng chữ trong bài phú đă làm cho vua Anh Tông bừng tỉnh và thốt lên : "Mạc Trạng nguyên quả là bậc thiên tài, có tiết tháo ".
- MĐC là người rất liêm khiết, thẳng thắn, được tiện không lấy làm của riêng, giàu sang phú quí đối với ông không có ư nghĩa ǵ, cho nên được người đời ca tụng.
Một lần, vào năm 1323, vua Trần Minh Tông cho gọi viên quan nội thị đến nói nhỏ :
- Nghe nói các quan và dân chúng đều quen MĐC là người liêm khiết, thẳng thắn lắm. Trẫm định thử xem có đúng như thế chăng?
Nói đoạn , vua Minh Tông lấy 10 quan tie^`n đặt vào tay viên quan nội thị, rồi nghe sát tai th́ thầm to nhỏ. Viên quan nội thị tâu : - Thần sẽ làm đúng như ư bệ hạ sai bảo.
Sáng ấy, Mạc dậy sớm hơn thường lệ. Trời c̣n chưa sáng rơ , ông đă tập xong hai bài quyền. Ông vươn người hít thở không khí trong lành của buổi sớm ban mai. Xong công việc thường lệ , ông lững thững vào nhà. Vừa bước lên bậc cửa, bỗng ông kêu lên kinh ngạc :
- Ô ḱa ! tiền của ai đánh rơi mà nhiều thế kia?
Ông nhặt lên đếm, vừa tṛn 10 quan. Ông thầm nghĩ : "Quái ! Đêm qua không có ai lại chơi, sao có tiền rơi? ". Ông vội vă khăn áo chỉnh tề, vào yết kiến nhà vua :
- Tâu bệ hạ, thần sáng nay có bắt được 10 quan tiền ở trước cửa nhà, hỏi khắp cả mà không ai nhận, thần xin trao lại để bệ hạ trả lại kẻ mất của.
Vua Minh Tông mỉm cười gật đầu :
-Không ai nhận tiền ấy th́ người cứ lấy mà dùng...
-Thưa bệ hạ , tiền này không ít, người mất của chắc xót xa lắm, nên t́m người trả lại th́ hơn.
- Nhà ngươi yêu tâm, cứ giữ lấy mà dùng. Tiền thưởng ḷng chính trực , liêm khiết của nhà ngươi đấy.
M ĐC bấy giờ mới vỡ lẽ ra là nhà vua đă thử ḷng ông. Ông chào tạ ơn trở về.
CÂU ĐỐI Ở QUAN ẢI
Năm 1308, M ĐC nhận chiếu chỉ của vua Anh Tông đi sứ nhà Nguyên. Da.o ấy vào đầu mùa hạ, tuy trời ít mưa, nhưng đă mưa th́ mưa như đổ nước từ trên trời xuống; đường sá, đồng ruộng, nước trắng băng một màu, việc đi lại gặp trở ngại lớn. Chính v́ vậy mà đoàn sứ bộ đến qua ải chậm mất hai ngày. Quan coi ải một mức không cho qua. M ĐC bực lắm, toan quay trở về nhưng nghĩ đến mệnh vua mà ḿnh gánh vác chưa trọn nên nán lại xin đi. Ngẫm nghĩ hồi lâu , viên quan coi ải nói :
- Nghe nói ngài là người có tài văn chương, tài ấy sao không sử dụng lúc này? Bây giờ tôi ra một vế câu đối, nếu đối thông suốt, sẽ mở cửa ải; bằng không , xin mời ngài quay lại .
Yên lặng giây lát, viên quan nọ hí hửNg ra đối :
- Qu'a quan tŕ , quan quan bế, át qu'a khách qu'a quan.
(Đến cửa ải chậm, người coi cửa đóng cửa không cho khách qua )
Không cần suy nghĩ lâu, MĐC đối ngay :
Xuất đối dị, đối đối nan, thỉnh tiên sinh tiên đối.
(Ra đối th́ dễ, đối lại th́ khó, mời tiên sinh đối trước ).
Quan coi ải vái ông hai vái, tỏ ư phục tài, rồi mở cửa cho đi.
Giải Oan
Một bổi chiều hè, trời nắng như đổ lửa, Mạc ĐĩNh Chi và mọi người lúc ấy wa một qu'an nước ven đường. M.ac cho mọi người nghỉ lại. Chủ qu'an là một bà cụ già tóc bạc phơ, đon đả chào khách. Ca'nh đấy không xa có tiếng khơi nước trong xanh. Trên thành gie^'ng có viết 5 chữ : "Ngân b́nh, kiện thượng tị ". Thấy lạ, Mạc hỏi duyên do. Bà cụ chậm răi kể :
- xưa có một cô gái bán hàng nước học hành giỏi, chữ nghĩa thông. Gần đây, có một anh học tṛ muốn ngấp nghé , cứ ngày ngày đi học về, lại vào uống nước t́m lời trêu ghẹo. Một hôm cô hàng nước nói thực với anh :
- Thiếp là con nhà lương dân, có theo đ̣i bút nghiên , mà chàng cũng con nhà thi lễ, nếu như phải duyên trời, thực cũng xứng đôi vừa lứa, Nhưng mà thiếp chưa được biết tài học của chàng ra sao, vậy thiếp xin ra một câu đối, nếu chàng đối được, thiếp t́nh nguyện xin nâng khăn sửa túi , bằng không, th́ xin chàng chớ qua đây làm ǵ nữa. Anh học tṛ bằng ḷng. Cô hàng nhân trông thấy cái ấm ti'ch bằng bạc, mới ra câu đối rằng :
" Ngân b́nh, kiện thượng tị "
(B́nh ngọc, mũi trên vai. Ư nói cái ṿi trên cổ ấm ).
Anh học tṛ nghĩ măi mà không đối được , xấu hổ qu'a, đành đâu đầu xuống gie^'ng đó chết. Ít lâu sau, người ta cho viết vế câu đối ấy lên thành gie^'ng để thách thức cả thiên hạ Nhưng xưa nay chưu ai đối được .
Nghe đến đây, Mạc cười :
- Câu ấy dễ thế sao không đối được mà phải ngậm oan nơi đáy gie^'ng ! Thôi để ta đối giùm giản oan ccho hồn kẻ thư sinh.
M ĐC bèn đọc :
" Kim tỏa, phúc trung tu"
(Khóa vàng, râu trong bụng. Ư nói cái tua khóa ở trong ruột khóa ).
Sau đó, Mạc bèn sai người viết câu ấy lên thành gie^'ng, bên cạnh câu đối của cô hàng nước năm xưa.
Mọi người đều chịu ông đối giỏi.
Tiếng Sấm Đất
Tin Mạc Đỉnh Chi (MDC) , sứ giả An Nam rất hay chữ và đối đáp nhanh nhẹn, đă truyền đến triều đ́nh nhà Nguyên . Cả triều đ́nh xôn xao bàn tán, người th́ bảo phải chơi cho y một vố thật đau, kẻ th́ bảo phải làm cho y bẽ mặt trước công chúng. Cuối cùng , viên Thừa tướng bày mưu:
- Tâu bệ hạ, thần nghĩ ra một kế, mấy hôm nữa khi hắn ta đến, cả triều đ́nh mũ áo cân đai chỉnh tề ra đón, sai hết cả cung phi, thị t́ ra để mua một trận cười.
Vua Nguyên sốt ruột hỏi :
- Kế đó ra sao, hăy nói trẫm nghe đi đă.
- Tâu bệ hạ, trước cổng thành, ta cho đào một cái hố tṛn, sâu, trên bị da thật căng để làm thành một cái trống đất đặc biệt. Chờ khi hắn đến, sai người gơ thật to, tiếng trống sẽ như tiếng động đất, như vậy , hắn ta và tùy ṭng phải khiếp đảm, nhớn nhác, ngựa nghẽO kinh sợ chạy tán loạn.
Vua Nguyên và quần thần hí hửng khen kế đó rất hay. Và trống đất được làm rất khẩn trương.
Đoàn sứ giả đi đă lâu ngày, dầm mưa, dăi gió, gội sương đă nhiều. Ai nấy đều mệt mỏi ră rời, nước da rám nắng đen sạm. Con ngựa của M ĐC cũng kiệt sức lắm rồi, nó bước đi khấp khểnh, quất roi vào mông đen đét nó vẫn cứ ỳ ra . Khi trông thấy thành tŕ nhà Nguyên sừng sững trước mắt, mọi người vui sướng reo lên, trong người nhẹ hẳn như trút được g'anh nặng, nỗi mệt nhọc dần dần tan biến đi. Họ hồ hởi bước tới cổng thành, lúc ấy vào buồn chiều tà. Cửa thành cờ xí rợp trời, người đông nghiẹt đứng giạt hai bên. Vua Nguyên mặc áo bào đỏ, ngồi chễm chệ trên đỉnh gác cổng thành.
M ĐC và đ̣n sứ bộ vừa đi tới, th́ bỗng tiếng trống đất bu.b bục beng, bu.c bục beng dội vang dưới chân. Ai nấy đều ngơ ngác. Con ngựa của M ĐC không biết chạy chỗ nào, sợ qu'a ngă qu.i xuống đất. CẢ triều đ́nh nhà Nguyên reo ḥ ầm ĩ. Vua Nguyên khoái chí cười tít cả mắt lại, và đắc chí lắm . Lúc ấy M ĐC cũng bối rối , nhưng trấn tĩNh lại đưỢc ngay không thèm đếm xỉa đến vau Nguyên đang ngồi trên cổng thành , cau mặt lại nói :
- Có ǵ mà các ngài cười? tôi biết lắm, mùa này làm ǵ có sấm đất . Có tiếng động lạ, tôi cho ngựa qu`i xuống lắng tai nghe xem có phải sấm đất chăng?
Từ trên lầu cao vua Nguyên phải gật đầu khen :
- An Nam Tr.ang Nguyên quả là nhanh chí .
Bài Thơ Đề Quạt
M ĐC đến kinh đô nhà Nguyên vào cuối mùa hè. Cái nắng ở đây cũng chói chang và oi bức ghê gớm. Ông và sứ Cao Ly (triều Tiên ( cùng ra mắt vua Nguyên vào một buổi chiều . Chính lúc ấy cũng có một sứ thần Tây Vực ( gồm các nước vùng Tân Cương , Miến Điện ) đến dâng một chiếc quạt lông rất đẹp. Vua Nguyên bảo :
- Nhân có quạt dd.ep, trẫm xin mời hai sứ thần An Nam và Cao Ly mỗi người làm một bài thơ thật hay đề vào quạt !
M ĐC lấy ấy c̣n đang măi suy nghĩ tứ thơ th́ sứ Cao Ly đă cầm bút viết thoăn thoắt . Ông liếc thấy sứ thần Cao Ly viết (tạm di.ch )
Nắng nôi oi ả người tự Y, Chu (Y Doăn một tướng giỏi đời nhà Thương, Chu Công, một người hiền ở đời nhà Chu ).
Rét mướt căm căm ngươi là Bá, Thúc (Bá Di, Thúc Tề: hai người con vua Ân, VŨ Vương diệt nhà Ân lập nhà Chu. Hai anh em ở ẩn trên núi, quyết không ăn gạo nhà Chu, hái rau vi ăn, cuối cùng chết đói ).
Thế là nhân ư ấy, ông phát triển thêm thành bài thơ hoàn chỉnh (tạm di.ch) :
Lúc trời oi ả như ḷ lửa
Người tựa Y, Chu bậc cự nho.
Khi mùa đông đến trời băng giá ,
Ngươi hệt Di, Tề rét co ro.
Ôi !
Lúc dùng chuyên tay, khi xếp xó ,
Ta với người đều như thế đó.
Vua Nguyên xem xong bài thơ, gật đầu khen măi và phê cho "Lưỡng quốc Trạng nguyên " (Trạng nguyên hai nước ).
Nhưng vua Nguyên nào hiểu được ư thơ của ông. Bài thơ thực chất đầy giọng bất măn , phản ảnh cảm xúc bực dọc, khó chịu của người trí thức trong chế độ phong kiến ấy. Vua quan phong kiến đối đăi với người tài khi hậu, khi bạc, không khác ǵ đối với cái quạt, khi cần chuyên tay, không cần th́ xếp xó !
CHuyện Xảy Ra Trong Phủ TỂ TƯớng
một hôm, nhân việc quan rỗi răi, MDC vào thăm phủ Thừa tướng nhà Nguyên. Trong phủ, trang hoàng lộng lẫY, có treo một bức trướng to tướng , trên thêu một con chim sẻ đậu cành trúc, trông tựa chim thật. Ông lại gần xem, Thừa tướng và các quan quân nhà Nguyên cười.
- A , sứ thần "An Nam" thấy lạ lắm phải không? Ha ha!
MDC vội thẳng tay kéo soạt, bức tường rách toang, tiện tay xé luôn mấy cái nữa, bức tường rách tung ra từng mảnh rơi lả tả.
- Sao ngài lại xé? Sao ngài lại xé bức trướng qu'i na`y? Một viên quan hốt hoản g kêu lên.
MDC nghiêm nét mặt lại , bảo :
- Tôi thấy người xưa chỉ vẽ cây mai, và chim sẻ thôi. V́ trức là quân tử, chim sẽ là tiểu nhân, nay Thừa tướng lấy trúc với sẽ thều vào trướng, như vậy là tiểu nhân ở trên quân tử. Tôi sợ đạo tiểu nhân lớn hơn, đạo quân tử ṃn đi, nên v́ thánh triều trừ bỏ nó đi, chứ thứ ấy quí giá nỗi ǵ ?
Viên Thừa tướng nọ ức qu'a, song không có cớ ǵ để quở trách hoặc bắt đền được. Bấy lâu nay, ông ta đă từng tự hào có bức trướng dd.ep và sang trọng này, bức trướng từng tô điểm căn pḥng thêm li.ch sự , nay bỗng dưng rách tan thành, thật là tai bay vạ gió. Ông ta tiếc rẻ măi, nhưng chỉ da'm xuy't xoa trong ḷng.
Tối hôm ấy, quan Thừa tướng mời MDC đến uống trà và ngâm vịnh. Ông ta cho bày tiệc trà ở giữa sân để tiếp khách và hóng mát . Dưới ánh trăng rằm sáng vằng vặc, chủ và khách ngồi uống trà thân mật, thỉnh thoảng M.ac lại ngâm một câu thơ, chủ cũng ngâm thơ hoại lại . Hai người cân tài cân sức, chẳng ai chịu kém. Đêm càng khuay, cả chủ lẫn kah'ch càng say mê gửi gắm lời thơ của ḿnh vào cảnh tĩnh mi.ch. Khác lúc nào trong ḷng cũng thanh thản, thoải mái thả tâm hồn thơ một vào thơ, vào cảnh thiên nhei^n. Chủ đôi lúc lại nhớ đến bức trướng rách trong ḷng ấm ức, bực v́ gặp hải ông khách qu'a thô bạo . Đêm đă khuay, khi tiệc sắp tan, ông ta đinh trả miếng lại chuyện bàn chiều, liền cầm một chiếc chén, lư sự với Mạc ràng :
- Cây kỷ là gỗ, cái ch'en không phải là gỗ, tại sao lại lấy gỗ làm ch'en?
MDC thấy câu hỏi thật phi lư, vớ vẩn, lư sự , ông bèn cười mà hỏi lại rằng :
- THưa ngài thừa tướng! Ngài hăy giải th'ch: Phật không phải là người, thầy tăng là người, vậy cái ǵ đă khiên cho thầy tăng thờ Phật?
Thừa tướng cười ta xí xóa. Hai người dắt tay nhau đi vào trong nhà, . Vừa bước chân lên bực cửa, thừa tướng lại ra đối :
- An khử nữ dĩ thỉ vi gia
(Chữ an bỏ chữ nữ đi, thêm chữ thỉ vào thành chữ gia (nhà)).
MDC thấy đây là một lối chơi chữ rất thâm hiểm của ông ta. Nói như vậy có nghĩa là nhà Nguyên cần phải xóa bỏ nước An Nam, nhập thành châu chuyện của họ . Mạc lập tức đối lại rất sắc bén :
- Tù xuất nhân, lập vương thành quốc
(Chữ tù bỏ chữ nhân đi, thêm chữ vương vào thành chữ quốc ).
Thực ra là chữ đối chữ, ư đối ư, dân ta nhất định xóa bỏ ách áp bức, đèn nén của nước lớn, xây dựng một quốc gia độc lập tự chủ.
[b]Những Viên Đạn Ngọc
Một hôm, vào buổi sáng đầu thu, khi mặt trời đỏ ửng như qu?a cầu lửa vừa nhô lên khỏi chân trời xa, những giọt sương như những hạt ngọt trong suốt treo trên những khóm cỏ hai bên đường. MDC cưỡI ngực đủng đỉnh ra ngoài thành dạo cảnh. Khi gặp ông, người ta vẫn x́ xào bàn tán. Kẻ th́ chê ông xấu xí, người th́ bảo ông lùn tịt, bé tí, kẻ th́ bảo : trong triều đ́nh này, đă ai ăn đứt được ông ta. Tuy vậy, hôm nay so với ngày mới sang, người ta không ai dám xem thường ông nữa. V́ ông đă là lưỡng quốc Trạng nguyên, tiếng đồn vang khắp bốn phương.
Mặc cho người ta bàn tán, ông cứ thúc ngựa đi, ngẩn mặt đón gió thu mát lạnh, trong ḷng vô cùng thoải mái . Ông đính bụng sẽ thăm đây đó ít ngày rồi c̣n chuẩn bị về nước, hoàn thành chuyến đi đáng ghi nhớ này. Đang măi nghĩ miên man, bỗng ông lại gặp Thừa tướng cũng đi đâu về sớm. Ông ta dường như c̣n cay cú với chuyện cũ, nên thấy Mạc Đĩnh Chi, ông ta dừng ngựa, chỉ vào mặt trời lúc đó vừa mới nhô lên khỏi ngọn cây mà nói nói rất văn hoa rằng :
- Mặt trời như qu?a cầu lửa, mây như khói, ánh nắng ban mai thiêu ch'ay con trăng. Tiên sinh thấy thế nào, có đúng chăng?
MDC biết ông ta chơi chữ, muốn ví nước Nguyên như mặt trời có ánh nắng chói lọi , c̣n nước Nam chẳng qua cũng như mặt trăng, có ánh nhàn nh.at, yếu ớt mà tho^i. X'et lời nói, biết được ông ta khinh thường nước Nam nhỏ b'e, yếu hèn. MDC không chịu kém, ông đă dùng qui luật của tự nhiên để ra đ̣n lại rát hợp lư mà sâu :
- Ngài có thấy không? Nếu như mặt trời là ḥn lửa, th́ mặt trăng là cung tên, những v́ sao là những viên đạn ngọc, khi hoàng hôn buông, cũng chính là lúc giương cung tên bắn rớt mặt trời.
Câu trả lời thật văn hoa và đầy h́nh tượng, tỏ ra dân tộc ta không bao giời chịu khuất phục, luôn luôn có khí phách anh hùng.
Viên thừa tướng phục ta`i, quất ngựa đi thẳng
Tài Ứng Đối
Lại một lần, mấy viên quan nah` Nguyên cho đào một hố sâu, đan phênh đậy lên, rồi lấp một lần đất mỏng. Hôm sau họ cùng đến mời MDC đi thăm cảnh. Mạc nhận lời ngay, khi đến bờ sông, họ nhường cho ông lên cầu sang sông trước . Nhưng vừa toan cất ngựa lên cầu th́ sụp ngay xuống hố sâu. Mấy viên quan nọ cười nói :
- Chúng tôi ra cho một vế câu đối, nếu ông đối được th́ sẽ kéo lên.
MDC gắt : - Th́ các ông cứ ra đối chứ sao !
Một người bèn đọc :
- Can mộc, hoành cừ, lục giả tương như tư đạo (gỗ thẳng , cẳng ngang, đường đi ngỡ là đất phẳng ).
Câu này lại toàn là tên người ghép lại : Can Mộc, Hoành Cừ, Lục Giả, Tương Như, Tư Đạo, đều là những nhân vật nổi tiếng xưa nay của Trung Quốc. MDC ở dưới hố, nhân trước khi ngă, có trông sang bên kia sông, thấy một cái đ́nh tựa ở chân núi đối lại :
- Đại đ́nh, an thạch , vọng chi nghiễm nhược thái sơn (Đ́nh to, đá vững, nhác trông ngỡ Thái Sơn ) . Câu này cũng toàn tên người ghép lại và cũng là những người nổi tiếng xưa nay: Đại Đ́nh, An Thạch, Vọng Chi, Nghiễm Nhược, Thái Sơn.
Mấy viên quan nọ phục tài ứng biến mau lẹ của họ Mạc, bèn xúm nhau đở ông lên khỏi hố.
Bài Điếu Văn
Chỉ c̣n mấy hôm nữa là đến gna`y về nước. Công việc chuẩn bị cho ngày về thật gấp rút. Nào là phương tiện đi phải lo cho đủ và tươm tất, nào là lương ăn đường, nào là phải chuẩn bị buổi ra mắt nhà vua vào ngày cuối cùng, sao cho li.ch thiệp và vui vẻ, nào là c̣n phải đi chia tay các bạn bè. Tất cả dồn lại tới tấp, khiến MDC chẳng lúc nào rảnh rang được một chút. Ông c̣n đang lo tính, thu xếp công việc th́ sứ thần của trei^`u đ́nh đến nói:
- Thừa ngài, sáng nay không may bà trưởng công chúa quá cố, nhà vua vô cùng thương tiếc, lúc nào cũng túc trực bên linh cữu. Cả triều đ́nh bận rộn chuẩn bị cho đám tang, người nào việc ấy cả. Ngài là Trạng nguyên của triều đ́nh că"c cũng phải đóng góp một phần nào vào công việc.
MDC hỏi :
- Ông nói đi, tôi phải làm ǵ bây giờ?
- Thưa, ngài có thể viết một bài điếu văn để đọc trước đám trang, lời lẽ sao cho giản dị mà súc ti'ch. Đó cũng là điều mong muốn của nhà vua.
- Thôi, ông hăy vễ đi, tôi sẽ làm tṛn bổn phận.
- Công việc chuẩn bị cho ngày vễn vẫn được tiến hành. Người ta chỉ thấy ông thu xếp mọi việc rất gấp rút không hền bận tâm đến việc viết bài điếu văn. Có người lo lắng hỏi, ông cười bảo :
- Được, đâu sẽ có đó. Không thấy ta đă viết rồi đó sao?
Ông chỉ vào tơ giấy đặ trên bàn. Mọi người hết sức ngạc nhiên thấy trên tờ giấy chỉ biết bốn chử "nhất" (1). Một bài điếu văn ư? Sao chỉ có ngần ấy chữ được . Ai cũng đặt câu hỏi như vậy, nhưng không thể tự trả lời được...
Mấy hôm sau, đám tang dược cử hành rất long trọng, tất cả văn vơ bá quan trong triều đ́nh đều có mặt đông đủ. Sau điệu nhạc "lâm khốc" , mọi người đều thương xót sụt sùi. Khi ấy, MDC khoan thai đi đến be^h linh cữu, tay dâng tờ điếu văn. Cả triều đ́nh tṛn mắt ngạc nhiên và hồi hộp v́ thấy trên tờ giấy chỉ có một sữ "nhất" to tướng. MDC đằng hắng lấy giọng đọc :
Thiên thượng nhất đóa văn
Không trung nhất điểm tuyết
Lăng v nhất chi hoa
Quảng hàn nhất phiến nguyện
Y! vân tán, tuyết tiêu , hoa tàn, nguyệt khuyết. (Theo sách "thuyết phu tùng đàm" th́ câu này của Dương Ức nhà thơ đời Đường ).
(trên trời một đóa mây
Không trung một giọt tuyết
Một nhành hoa trong vườn thượng uyển
Một mảnh trăng trong cung Quảng Hàn
Thân ôi! Mây tản, tuyết tan, hoa tàn, trăng khuyết ).
Ông đọc dứt lời, mọi người đều nghẹn ngào xúc động. Tuy chỉ có mốn chữ "nhất", nhưng ông đă đọc thành mo^.t bài súc ti'ch, miêu tả bà trưởng công chúa như áng mây đẹp bồng bềnh trên trời xanh, như một giọt tuyết tră"ng giữa trong trung, như nhành hoa dd.ep trong vườn vua, như mảnh trăng sáng trong cung Quảng Hàn. Này bà chết đi là tổn thất rất lớn, cũng như áng mây dd.ep tản tác, giọt tuyết tan đi, bông hoa tàn rữa, vần trăng khuyết mà thôi. Thương tiếc thật đấy, nhưng đó là tạo hóa sinh ra.
----------------------------
[b]Đọ tài lần cuối
S'ang nay, MDC khăn mũ chỉnh tề vội vă vào chầu lần cuối để tạ biệt vua Nguyên về nước. Trong ḷng ông mừng lắm, suỐt đêm qua ông không sao chợp mắt được, cứ nghĩ đến lúc gặp gỡ người thân, gặp bạn bè, ḷng lại rộn lên xao xuyến.
Vào tới công đường, ông đă thấy các quan văn vơ tề tựu đông đủ. Ông rảo bước lên hàng đầu tâu lớn :
- Dạ muôn tâu bệ hạ ! Thần có lời từ biệt, xin chúc bệ hạ vạn thọ vô rương (sống lâu muôn tuổi ).
Suy nghĩ giây lát, từ trên gnai vàng, vua Nguyên phán xuống:
- Bấy lâu nay, nhà người lưu tại Yên Kinh, thăm phong cảnh, xem xét kỹ lưỡng mọi nơi, ngày nào cũng cưỡi ngựa đi trên đường cái quan, thế ngươi có biết mỗi ngày có bao nhiêu người qua lại trên đường cái quan không?
Trên đường phố ở kinh đô Yên Kinh rộng lớn này hàng ngày có biết bao nhiêu người qua lại, làm sao có thể biết được? thật ra là một câu hỏi oái oăm, nan giải, Mạc nghĩ vậy .
Thấy MDC ngập ngừng, vua Nguyên và quần thần ra vẻ hí hử, tưởng rằng phen này Mạc phải chịu bí.
Nhưng Mạc cười nói :
-Tâu bệ hạ, có hai người chứ mấy?
Vua Nguyên ngạc nhiên hỏi :
- Người nói sai rồi. Sao lại chỉ có hai người thôi?
MDC thưa :
- Tậu bệ hạ, phàm là những kẻ qua lại trên đường cái quan kinh đô này, th́ chẳng v́ danh cũng l lợi i , vậy há chẳng phải chỉ có hai người, một v́ danh , một v́ lợi sao?
Vua Nguyên trong ḷn gphu.c lắm, saong không nói ra. Vậy y lại c̣n có ác ư muốn lưu MDC tại Yên Kinh không cho về Nam, bèn bày kế đưa Mạc vào trong :
- Có một chiếc thuyền trong dó chỉ có vua, thầy học cha ḿnh (quân, sư, phụ ) bơi đến giữa sông chẳng may bị sóng lớn đắm thuyền. Khi ấy, ngươi ở trên bờ nhảy xuống bơi ra cu**'u, nhưng chỉ có thể cứu được một người thôi, thế th́ người cứu ai?
Với câu hỏi hóc búa này, vua Nguyên cho rằng nhất định Mạc sẽ mắc phải tội lớn. V́ rằng nếu Mạc nói chỉ cứu vua, ắt mắc tội bất hiếu với cha, bất nghĩa với thầy học Nếu nói chỉ cứu thầy, th́ mắc tội bất trung với vua, bất hiếu với cha. Tội ấy quả đáng phải chém đầu. Nếu chỉ cứu cha th́ lại mắc tội bất trung, bất nghĩa. Nếu không nói ǵ tức là không cứu ai, tội ấy càng nặng.
Quần thần nhà Nguyên đắc ư đưa mắt nh́n nhau, thầm th́ bàn tán, cho rằng phen này họ Mạc nhất định mắc tội chém đầu, chứ chẳng chơi
NHưng MDC không hề tỏ ra lúng túng, mà ông dơng dạc trả lời :
-Thần đứng trên bờ, thấy thuyện bị đắm tất phải vội vả nhẩy xuống bơi ra cứu, hễ gặp ai trước th́ cứu người ấy, bất kể người ấy là vua, thầy hay cha ḿnh .
Cả triều đ́nh trố mắt thán phục trước câu trả lời ấy.
(Xin chép thêm dưới đây bài phú "Hoa Sen gie^'ng giọc" nổi tiếng của MDC )
Ngọc Tỉnh Liên Phú
Khách hữu:
Ẩn kỹ cao trai; hạ nhật chính ngọ.
Lâm i'ch thủy chi thanh tŕ; vịnh phù dung chi Nhạc phủ.
Hốt hữu nhân yên:
Dă kư phục; hoàng kư quan.
Quưnh xuất thần chi tiên cốt; lầm ti.ch cốc chi cù nhan.
Vấn chi hà lai; viết :to`n Hoa san
Năi thụ chi kỷ; năi sử chi tạo
Phá Đông - lăng chi qua; tiến Dao tŕ chi quả.
Tái ngôn chi lang; tái tiếu chi thả.
Kư nhi mục khách viết : tử phi ái liên chi quân tử dă?
Ngă hữu dị chủng, tàng chi tụ gian ;
Phi đào lư chi thô tục; phí mai trúc chi cô hàn.
Phi tăng pḥng chi câu kỹ; phi Lạc thổ chi mẫu đan.
Phi Đào lệnh đông ly chi cúc; phi Linh Quân cửu uyển chi lan.
Năi Thái họa phong đầu Ngọc tỉnh chi liên.
Khách viết :
Dị tai! Khởi sở vị ngẫu như thuyền hề hoa thập trượng; lănh tỉ sương hề cam tỉ mật giả dă?
Ti'ch văn kư danh; kim đắc kỳ thực.
Đạo sĩ hàn hiên; năi tụ trung xuất.
Khách nhất kiến chi, tâm trung uất uất
Năi phất thập dạng chi tiên, tỉ ngũ sắc chi bút
Dĩ vi ca viết :
Giá thủy tinh hề vi cung ; tạc lưu li hề vi hộ.
Toái pha lê hề vi nên ; sái minh châu hề vi lộ.
Hương phức úc hề tằng tiêu; đế văn phong hề nhữ mộ.
Quế tử lănh hề vô hương ; Tố Nga phân hề nhữ đố.
Thái dao thảo hề Phương châu : vọng mỹ nhân hề Tương phố.
Kiển hà v́ hề trung lưu; hạp tương phản hề cố vũ.
Khởi bộ lạc hề vô dung, thán thuyền quyên hề đa ngộ.
Cẩu dư bính chi bất a ; quả hà thường hồ phong vũ .
Khủng phương hồng hề dao lạc ; mỹ nhân lai hề tuế mộ.
Đạo sĩ văn nhi thán viết :
Tử hà vi ai thả oán dă?
Độc bất kiến Phượng hoàng tr`i thượng chi tử v́, Bạch ngọc đường tiền chi hồng dược?
Quưnh địa vị chi thanh cao ; ái thanh danh chi chiêu chước.
Bỉ giai kiến quư ư thánh minh chi triều ; tử độc hà chi hồ tao khách nhân chi quốc?
Ư thị hữu cảm tư thông, khởi kính khởi mộ.
Nga Thành Trai đ́nh thượng chi thi ; canh Xương Lê phong đầu chi cú.
Khiếu xương hạp dĩ phi tâm , kính hiến Ngọc tỉnh liên chi phú
dỊCH NGHĨA :
PHÚ HOA SEN GIE^'NG NGỌC
Khách có kẻ :
Nhà cao tựa ghế ; trưa hạ. nắng nồng.
Ao trong ngắm làn nước biếc; Nhạc phủ vịnh khúc phù dung
Chợt có người :
Mặc áo quê ; đội mũ vàng .
Tiên phong đạo cốt ; khác xa trần gian.
Hỏi : "ở đâu lại " - Rằng "Từ Hoa san"
Bèn bắc ghế; bèn mời ngồi.
Dưa Đông lăng đem cắt ; quả Dao tŕ đem mời
Bèn sang sảng nói, bèn ha hả cười.
DDao.n rồi, trông khách mà rằng :
"Anh cũng là người quân tử ưa hoa sen đó chăng?"
Ta có giống lạ trong ống áo này.
Chẳng phải như đào trần lư tục ; chẳng phải như trúc cỗi mai gầy.
Câu kỷ pḥng tăng khó sánh ; mẫu đơn đất Lạc nào tầy.
Giậu Đào lệnh cúc sao ví được ; vườn Linh QUân lan khó sánh thay !
Aa^'y là giống sen gie^'ng ngọc ở đầu núi Thái họa đây "
Khách rằng:
"Lạ thay! Có phải người xưa từng bảo : "Ngó như thuyền mà hoa mười trượng , lạnh như sương mà ngọt như mật " đó ử
Trước vẫn nghe tiếng, nay mới thấy thật.
Đạo sĩ ḷng vui hớn hở, lấy trong ống áo trưng bày.
Khách vừa trông thấy; ḷng ngậm ngùi thay.
Giấy mười thức xếp sẵn; bút năm să'c thấm ngay.
Làm bài ca rằng :
Thủy tinh gác để làm cung
Cửa ngoài lóng lánh bao ṿng lưu li
Bùn thời tán bột pha lê,
Hạt trai làm móc dầm dề tưới cây ,
Mùi hương thơm ngát tầng mây,
Ngọc hoàng nghe cũng rủ đầy t́nh thương.
Lạnh lùng hạt quế không hương,
Tố nga lại nổi ghen tuông tơi bời.
Băi sông hái cỏ dạo chơi,
Bến Tương luống những trông vời Tương phi,
Giữa ḍng lơ lửng làm chi ,
Nhà xưa sao chẳng về đi cho rồi.
Há rằng trống rỗng bất tài
Thuyền quyên lắm kẻ lỡ thời thương thay.
Nếu ta giữ mực thẳng ngay.
Mưa sa gió táp xem nay cũng thường
Sợ khi lạt thắm phai hương.
Mỹ nhân đến lúc muộn màng hết xuân ".
Đạo sĩ nghe mà than rằng :
"Sao anh lại ai oán như thế?
Anh không thấy : hoa tử vi trên ao Phượng hoàng,
Hoa hồng dược trước thềm Ngọc đường đó sao?
Địa vị cao cả ; danh tiếng vẻ vang.
Triều minh thánh chúng ta đều được quư : cơI tao nhân anh đi măi sao đảng "
Khách bấy giờ :
Nghe lọt mấy lời ; đem ḷng kính một.
Ngâm thơ đ́nh thượng của Thành Trai ;
Họa câu phong đầu của Hàn Dũ
Gơ cửa thiên môn, giăi tấc ḷng ,
Kính dâng bài "Ngọc tỉnh liên phú ".
(PHan Vơ di.ch )
(HTTVVN II)
(Dựa theo một bản in cũ )
./. hết MDC
|
1
|
|
|
Kí hiệu:
:
trang cá nhân :chủ
để đă đăng
:
gởi thư
:
thay đổi bài
:ư kiến |
|
|
|
|
|
