|
nvdtdnguyen
member
ID 18528
01/04/2007
|
T̀M HIỂU VĂN HOÁ ITALIA
Italia sơ kỳ
Những cư dân đầu tiên của bán đảo Italia là những di dân châu Á và châu Âu, đến đây từ hơn 30.000 năm trước. Khoảng 4000 năm trước, những bộ lạc Latinh và Italia đă thống trị miền đất này.
Khoảng 700 Tr.CN, có những cư dân thời kỳ đồng thau bắt đầu biết chèo thuyền đi lại xung quanh Địa Trung Hải do ảnh hưởng từ những người Hy Lạp và Phoenicians. (Người Phoenician chỉ chung ngươi ở vương quốc cổ Phoenicia vùng ngày nay là Syria, Lebanon và Israel). Các nhà viết sử gọi họ là những người Etruscans. Trước đây người ta nghĩ rằng những người Etruscans đến từ Tây Á do tin vào sử gia Herodotus nhưng ngày nay người ta biết rằng những người Etruscans là 1 bộ phận của dân cư Italia.
Những người Etruscans học được rất nhiều thứ từ người Hy Lạp và người Phoenicians mà người Latins sống xung quanh Rome c̣n chưa biết. Những người Etruscans xây các thành phố với tường thành bằng đá. Họ xây các đền thờ lớn bằng đá. Họ đào kênh và mương để dẫn nước vào cánh đồng của họ. Họ đă tổ chức được chính quyền có vua. Sau đó một số cư dân khác ở Italia cũng bắt đầu học làm theo những ǵ người Etruscans đă làm.
Người Etruscans có một nền văn hóa phát triển cao, họ có ngôn ngữ riêng – mà nay đă biến mất, và ở họ có sự b́nh đẳng nam nữ, họ cho phép phụ nữ được học hành, được giữ lại tên họ và tài sản riêng. Người Etruscans cũng rất được kính trọng bởi họ là những thày bói đại tài. Người đă cảnh báo cho Julius Caesar về cái chết của ông với những lời “Hăy coi chừng Con cá tháng Ba!” (tức ngày 15 tháng 3) chính là một người Etruscans. Ngoài ra, những chiếc áo choàng không tay bằng len mịn của người Etruscans cũng ảnh hưởng tới văn hóa Italia, nó gợi hứng cho chiếc tô-ga (áo choàng rộng) của người La Mă.
Trong cùng khoảng thời gian, rất nhiều người Hy Lạp cũng đến chiếm nhiều nơi ở Italy làm thuộc địa, chủ yếu ở miền nam, nơi họ tiếp quản phần lớn đất của người Etruscans. Những người Hy Lạp này đă lập nên thành phố Naples nơi trở thành thành 1 cảng quan trọng. C̣n người Etruscans th́ thống trị miền trung Italia, đặc biệt là vùng đất giữa 2 con sông Arno và Tiber.
Những người Etruscans giao lưu buôn bán rất mạnh với những người Hy Lạp và những người Phenicians. Họ chuyển gỗ xẻ, lông thú và có thể là cả nô lệ sang phía đông và mua về đá quư, hương liệu, gia vị và b́nh gốm Hy Lạp. Phần lớn các b́nh gốm Hy Lạp trong các bảo tàng ngày nay là được t́m thấy ở Italy, trong các mộ táng của người Etruscans.
Thành phố Rome nằm giữa Italy, đồng thời là địa điểm tốt để qua con sông Tiber nên là nơi người Etruscans muốn nắm giữ. Trong 1 thời gian, Rome đă nằm dưới quyền của các vua Etruscans. Các vua này cũng cho xây các tường đá vững chắc, các đền thờ bằng đá và kênh đào dẫn nước ở đây.
Từ thế kỷ 4 đến thế kỷ 1 trước Công nguyên, người Roma lớn mạnh và các cuộc chinh phục của họ đă khiến sự thống trị của người Etruscans bị suy yếu và kết thúc hoàn toàn.
Nếu muốn nghiên cứu sâu hơn về người Etruscans có thể vào :
http://www.comune.santamarinella.rm.it/museo/html/inglese/index.html
Thời kỳ đầu Trung cổ
Năm 568, người Lombards xâm chiếm Italia từ tay Đông đế quốc của người La Mă nhưng bị quân đội La Mă đánh bại. Tuy vậy họ vẫn chiếm cứ miền bắc Italia và định cư ở đây. Người đứng đầu của họ được gọi là duces (thủ lĩnh), chính là nguồn gốc của từ tiếng Anh Duke. Người Lombards cai trị miền bắc Italia khoảng 200 năm trước khi bị xâm chiếm bởi vua Charlemagne người Frankish (người Pháp ngày nay) vào năm 774.
Người Lombards cũng là một nhóm người Germans, họ vượt sông Danuyp vào lănh thổ đế quốc Tây La Mă trước khi được Narses, một tướng lĩnh Đông La Mă mời vào giúp ông ta trong cuộc tranh giành nội bộ nhằm cai trị Italia sau khi hoàng đế Justinian chết, Narses đă “cơng rắn cắn gà nhà” và người Lombards khi chiếm cứ miền bắc Italia đă phá hủy phần lớn các công tŕnh của người Roma ở đây.
Nhà thờ (đặc biệt là Giám mục Roma, một cách gọi khác của Giáo hoàng) đă đóng một vai tṛ chính trị rất quan trọng từ thời Hoàng đế Constantine, người đă đưa Thiên chúa giáo lên làm quốc giáo và cố gắng đưa nó vào việc cai trị đế chế.
Trong những sự thay đổi hỗn loạn khi đế quốc sụp đổ, nhà thờ trở thành nơi vững chắc nhất và chỗ duy nhất người ta có thể học hành. Thậm chí những kẻ man rợ phương bắc cũng phải dựa vào các giáo sĩ để tổ chức những cuộc xâm lược của ḿnh. Xa hơn nữa, các ḍng tu Thiên chúa giáo, như ḍng Benedictines có vai tṛ cả trong kinh tế và bảo tồn các giá trị văn hóa.
Sau cuộc xâm lược của người Lombard, các giáo hoàng vẫn có danh nghĩa là một người của Đông Đế quốc, nhưng thường nhận được rất ít sự giúp đỡ từ Constantinople (thủ đô Đông đế quốc). Các giáo hoàng đă phải tự xây dựng lực lượng một cách độc lập để bù đắp sự thiếu hụt quyền lực này.
Vào cuối thế kỷ thứ 8, các giáo hoàng đă thực sự thấy được sự cần thiết của độc lập, và họ t́m thấy một cách, đó là liên minh với triều vua Carolingian của người Franks, các vua Carolingians th́ cần một sự công nhận cho sự soán ngôi của họ đối với các vua Merovingian cũ. Và kết quả là năm 774, người Franks xâm lược Italia và đánh bại người Lombards, vua của họ là Charlemagne được Giáo hoàng công nhận là vua chính thức của Franks.
Sau đó, vào ngày 25 tháng 12 năm 800, Charlemagne lên ngôi Hoàng đế của Đế quốc La Mă Thần thánh (Holy Roman Empire) với sự ủng hộ của Giáo hoàng. Đế quốc mới, mặc dù không bao giờ được đế quốc Byzantine (hậu duệ của Đông đế quốc) công nhận, ngay lập tức trao quyền kiểm soát miền trung Italia cho Giáo hoàng, tạo nên các vùng đất của Giáo hoàng (Papal States).
Trong thời gian vài thế kỷ này, những vùng ven biển miền nam Italia vẫn do Đông Đế quốc La Mă và triều đại sau của họ là đế quốc Byzantine kiểm soát.
====================================
Theo Bộ Văn Hoá Thông Tin Việt Nam.
Xem tiếp "Các cuộc nội chiến giành quyền lực"
Alert webmaster - Báo webmaster bài viết vi phạm nội quy
|
 |
|
nvdtdnguyen
member
REF: 115275
01/04/2007
|
Chinh phục Địa Trung Hải
Khoảng năm 274 trước Công nguyên, Rome đă chiếm toàn bộ bán đảo Italia. Khi đó một thành phố của người Hy Lạp ở Sicilia yêu cầu Rome giúp đỡ trong tranh chấp. Sau 1 thời gian lưỡng lự v́ Sicilia ở quá xa, cuối cùng Viện nguyên lăo cũng quyết định gửi quân giúp đỡ với ư định chiếm cả Sicilia, mở đầu cho ba cuộc chiến tranh Punic và công cuộc chinh phục Địa Trung Hải kéo dài hơn một thế kỷ.
Lúc đó Sicilia chia làm 2 phần, 1 phần là các thành phố của người Hy Lạp, phần kia là các thành phố của người Carthaginians (Những người Bắc Phi cổ, c̣n gọi là người Punic hay người Carthaginians). Khi người Carthaginians nghe thấy việc quân Roma được cử tới Sicilia, họ đă lo sợ bị chiếm đóng. V́ vậy họ quyết định tấn công trước.
Ban đầu quân Roma thua v́ phải đến Sicilly bằng thuyền trong khi họ không giỏi về kỹ năng chèo thuyền. Nhưng người Roma đă học và sao chép nhanh chóng thuyền của người Carthaginians. Và cuối cùng họ đánh bại người Carthaginians trong cuộc chiến tranh thứ nhất. Người Roman chiếm toàn bộ đảo Sicilia, buộc các thành phố ở đây đóng thuế cho Roma và dưới quyền một viên toàn quyền người Roma.
Chiến thuyền La Mă (những mái chèo do các nô lệ ngồi ở tầng hầm điều khiển)
Lănh thổ chính của người Carthaginians là Carthage ở châu Phi, quân đội Roma không thể chiếm đóng, nhưng Carthage phải trả cho Roma 1 khoản tiền hàng năm rất lớn.
Chiến tranh Punic lần thứ hai
Những người Carthaginians, dưới quyền chỉ huy của tướng Hasdrubal (cha của Hannibal), v́ phải lo khoản tiền trả cho Roma nên muốn chiếm nam Tây Ban Nha, mảnh đất giàu có với những mỏ bạc. Cùng lúc đó, những người Roma đang xâm chiếm miền bắc Tây Ban Nha, nơi có những mỏ vàng. Những người Roma và Carthaginians đă thỏa thuận chia sẻ Tây Ban Nha với nhau. Nhưng năm 219 trước Công nguyên, một thành phố nằm trong vùng chiếm đóng của người Carthaginians yêu cầu Roma giúp đỡ chống lại người Carthaginians. Người Roma gửi quân đến giúp khiến Hannibal, lúc này thay cha lănh đạo người Carthaginians, quyết định tấn công Roma.
Hannibal sử dụng 1 lực lượng lớn quân đội và nhiều voi, ngựa chiến, vựợt qua dăy Alps vào Italia. Hannibal đă nghĩ rằng khi ông ta vào Italy, tất cả các thành phố sẽ vui mừng giúp đỡ ông ta để được độc lập khỏi Roma. Nhưng một số thành phố th́ cho rằng Roma đă đối xử tốt với họ, một số khác quá e sợ Roma, không thành phố nào muốn giúp đỡ Hannibal.
Khi nghe tin Hannibal đến, những người Roma giữ khoảng 1/2 đội quân khổng lồ của họ ở lại Italia để chống lại Hannibal và gửi 1/2 số quân c̣n lại dưới quyền của Scipio đến nam Tây Ban Nha để chiếm các mỏ bạc.
Chiến tranh kéo dài, Hannibal không thể tiếp cận được Roma do chiến thuật khôn khéo của nguyên soái La Mă là Quintus Fabius (luôn tránh những trận đánh quyết định). Tuy voi chiến của Hannibal bị chết nhiều nhưng ông lại được những người Hy Lạp gửi thuyền đến giúp.
Nhưng sau đó Scipio đă chiếm được Tây Ban Nha và đem quân sang châu Phi tấn công Carthage. Hội đồng lănh đạo của những người Carthaginian hoảng sợ gọi Hannibal quay về. Trận đại chiến diễn ra ở Zama (Maktar, Tunisia ngày nay), gần Carthage vào năm 202 trước Công nguyên và Hannibal bị thua.
Tuy chiến thắng nhưng người Roma một lần nữa cũng không thể chiếm Carthage. Họ chỉ chiếm toàn bộ Tây Ban Nha và để 1 số binh lính ở Morocco và Algeria, đồng thời buộc người Carthaginians phải đ́nh chiến.
Chiến tranh Punic lần thứ ba
Sau cuộc chiến lần thứ 2, Italia đă bị tàn phá. Quân đội của Hannibal đă dày xéo Italia trong suốt hơn 10 năm. Toàn bộ đàn ông đă ra trận và phần lớn bị giết, một phần th́ phải ở lại Tây Ban Nha hoặc châu Phi. Những người trở về nhà th́ đất đai trang trại đă bị tàn phá, phải bán lại cho quư tộc để đủ tiền đóng thuế. 1 hậu quả khác là chiến tranh cũng làm nhiều dân nghèo các nơi đổ về Roma, không có việc làm và Viện nguyên lăo phải cứu tế. Chỉ có giới quư tộc th́ được lợi to v́ mua được nhiều nô lệ và đất đai.
Những hậu quả đó đưa đến ư tưởng chinh phục Hy Lạp và Tây Á. Hy Lạp đă giúp người Carthginians là lư do chính đáng để quân đội Romans tấn công. Tấn công Hy Lạp sẽ giúp giải quyết đám dân nghèo nhờ xung họ vào lính và đẩy họ ra khỏi Roma. Và nếu Roma thắng, họ sẽ có nhiều tù binh để bán làm nô lệ.
Với quân đội hùng mạnh, người Roma đă thắng mọi nơi họ đến, ở Hy Lạp và tiếp tục tiến về Tây Á.
Trong khi đó, các đồng minh của người Roma ở châu Phi thường xuyên quấy nhiễu Carthage trong khi theo điều ước người Carthaginians không được phép đem quân trả đũa. Người Carthaginians đă yêu cầu Roma giúp giải quyết nhưng Roma từ chối. Cuối cùng, năm 146 trước Công nguyên, dù có ít hy vọng chiến thắng nhưng những người Carthaginian vẫn quyết định đánh lại các đồng minh của Roma. Khi nghe tin này Viện nguyên lăo Roma rất tức giận, một thành viên của Viện nguyên lăo là Cato ra lệnh phải phá hủy Carthage.
Quân đội Roma hành quân đến Carthage, thiêu hủy thành phố và đuổi dân chúng đi. (Có một câu chuyện về việc người Roma rắc muối lên các cánh đồng để người dân không canh tác được nữa nhưng chuyện này không có thật.)
Cũng trong năm 146 trước Công nguyên, người Roma chiếm xong các thành bang Hy Lạp và phá hủy thành phố giàu có Corinth (miền trung Hy Lạp).
Các cuộc nội chiến giành quyền lực
Đến 146 trước Công nguyên, sau các cuộc chiến tranh Punic và chinh phục Hy Lạp, những người Roma đă là quyền lực duy nhất c̣n lại trong vùng Địa Trung Hải và họ nắm giữ hầu như tất cả các vùng ven biển
Nhưng La Mă cũng có những trục trặc. Đầu tiên, ngay tại Roma, 2 anh em Cornelius Gracchus và Gaius Gracchus t́m cách lấy lại 1 số đất đai cho dân nghèo. Nhưng các nhà quư tộc giàu có trong Viện nguyên lăo không đồng ư. Vào năm 133 và 123 trước Công nguyên, chính những thành viên Viện nguyên lăo cùng với những kẻ ủng hộ đă truy đuổi và lần lượt giết chết 2 người này.
Thứ hai, những người châu Phi đă tấn công Carthage nay lại tiếp tục sinh sự. Rất nhiều thương nhân người Roma đang sinh sống tại châu Phi bị tàn sát hàng loạt. V́ vậy khoảng năm 100 trước Công nguyên quân đội Roma lại phải quay lại chiến đấu tại châu Phi. Nhưng lúc này rất khó khăn để có đủ binh lính cho mặt trận châu Phi, tướng Marius đă phải lấy những người nghèo khó thất nghiệp từ Roma và khuyến khích họ bằng chiến lợi phẩm. Nhờ đó Roma đă thắng.
Thứ ba, các thành phố Italia khác cảm thấy rằng Roma đă không đối xử đủ tốt với họ. Họ muốn tăng quyền hạn bầu cử. V́ vậy trong những năm 80 trước Công nguyên, đă có một cuộc chiến tranh với các thành phố Italia, viên tướng của mặt trận này là Sulla. Cuộc chiến tranh này gọi là Cuộc chiến tranh liên minh. Cuộc chiến kéo dài song cuối cùng Roma cũng thắng.
Nhưng rồi Marius và Sulla lại đánh lẫn nhau khi muốn trở thành tướng chỉ huy ở Tây Á. Marius thắng nhưng Sulla đem quân đội hành quân về Roma và đe dọa tấn công Roma nếu Viện nguyên lăo không bổ nhiệm ông ta. Sulla thành công và đi Tây Á. Sau đó ông ta trở về với quyền lực lớn và trở thành nhà độc tài, lấn quyền của cả Viện nguyên lăo.
V́ vậy sau khi Marius và Sulla chết, Viện nguyên lăo Roma đă không c̣n đủ quyền lực để điều khiển đế chế La Mă nữa. Dân Roma muốn t́m kiếm 1 viên tướng tiếp theo có đủ khả năng nắm quyền. Có 3 kẻ tranh nhau, đó là Pompey - bạn của Sulla, Crassus - 1 kẻ giàu có và Julius Caesar - bạn của Marius. 3 người này thay nhau nắm quyền trong khoảng 10 năm. Trong thời gian này Caesar chiếm xong xứ Gaul (nước Pháp ngày nay). Khi Crassus bị giết trong cuộc chiến với những người Parthians (những người đến Tây Á từ Seberia, vào khoảng 100 trước Công nguyên lập nên nhà nước Parthia ở khoảng Iran ngày nay) ở Tây Á th́ Pompey và Caesar đánh nhau, bắt đầu một cuộc nội chiến đẫm máu.
Năm 49 trước Công nguyên, Caesar vượt sông Rubicon (xem bản đồ) và tiến vào Roma c̣n đối thủ của ông rút về phía đông. Một năm sau, Caesar đại thắng Pompey trong trận Pharsalus. Pompey phải chạy sang Ai Cập và bị những người Ai Cập giết. Khi Caesar tiến vào Ai Cập, ông ta vui mừng v́ Pompey đă bị giết nên đă đối xử rất ḥa nhă với người Ai Cập, Caesar cũng gặp Cleopatra ở đây và mang Cleopatra về Roma.
Caesar là một thiên tài quân sự, một nhà hùng biện lỗi lạc, nhà thơ và là nhà sử học. Mặc dù là một quư tộc, ông lại ủng hộ chính nghĩa của giới b́nh dân. Năm 45 trước Công nguyên, Caesar tự tuyên bố là nhà độc tài của Cộng ḥa La Mă và là người cai trị của đế quốc rộng lớn này. Caesar tin vào sự b́nh đẳng (ông cho phép tất cả các cư dân Italia trở thành công dân Roma), nhưng đồng thời cũng tin tưởng rằng nhà độc tài phải có quyền lực tuyệt đối và được phép lựa chọn người kế vị. Tuy nhiên nhiều thành viên Viện Nguyên lăo không đồng t́nh với ông. Ngày 15 tháng 3 (Con cá tháng Ba) năm 44 trước Công nguyên, Julius Caesar bị một nhóm thành viên đâm chết, trong đó có một người tên là Brutus, người mà người ta cho rằng chính là con riêng của Caesar.
Một nhóm quyền lực khác được thành lập gồm Marc Anthony - bạn của Caesar, Lepidus - 1 kẻ rất giàu có và Octavian - cháu họ và là con nuôi của Caesar. Mọi chuyện lại lặp lại. Lepidus bị gạt bỏ. Rồi Anthony cùng người t́nh Cleopatra gây chiến với Octavian. Nhưng năm 31 trước Công nguyên, Octavian đánh bại Anthony và Cleopatra ở trận Actium, khiến 2 người này phải tự sát. Sau đó Octavian lên ngôi hoàng đế và lấy niên hiệu là Augustus, khởi đầu thời kỳ thịnh trị của Đế chế La Mă.
Nền thái b́nh La Mă
Sau cái chết của Ceasar, một thập kỷ bất ổn liên miên cuối cùng cũng đă kết thúc nhờ người cháu của Ceasar – Octavian Ceasar. Năm 31 trước Công nguyên, ông trở thành vị hoàng đế La Mă đầu tiên, lấy tên hiệu là Augustus (“Tôn kính”). Ông cho xây dựng thư viện, đền đài, nhà hát và đường sá, và ban hành bộ luật chung cho toàn đế quốc. Augustus sống đến năm 13 sau Công nguyên
Sự cai trị của ông bắt đầu một thời kỳ ḥa b́nh và thịnh vượng, được biết đến dưới tên gọi Pax Romana (“Nền thái b́nh La Mă”), mặc dù sau Augustus ít lâu, người dân Roma đă có nhiều năm kinh hoàng dưới sự cai trị của bạo chúa Nero, người đă đốt cháy cả thành Roma hoa lệ để t́m thi hứng và tạo cớ tàn sát những người theo Thiên chúa giáo. (Chính Nero đă ra lệnh hành quyết thánh Peter và thánh Paul.) Galba, viên toàn quyền xứ Tây Ban Nha đă kéo quân về cùng dân chúng chống lại Nero khiến hoàng đế cuối cùng của ḍng họ Caesar phải tự sát.
Đế quốc La Mă đạt đến đỉnh cao vào cuối thế kỷ thứ nhất, khi La Mă vĩ đại và tiếng Latinh thống trị toàn bộ những vùng đất từ biển Caspian đến Đại Tây Dương. Thời thịnh trị này kéo dài từ năm 98 (Hoàng đế Nerva lên ngôi) đến khoảng giữa thế kỷ thứ hai sau Công nguyên (Hoàng đế Marcus).
Thời kỳ trị v́ của Marcus không yên ổn. Ngay khi hoàng đế trước là Antonius chết, những người Parthians đă tấn công phần lănh thổ phía đông của đế chế với hy vọng là Roma có thể sụp đổ sau khi Antonius chết. Marcus đă phải phái quân đội từ phần phía tây của đế quốc đi đánh dẹp, quân Roma thắng trận. Nhưng sau cuộc chiến này, người Roma đă bị nhiễm một bệnh dịch khủng khiếp từ những người Parthians, ngày nay không thể biết chắc là bệnh ǵ, có thể là đậu mùa. Binh lính từ phía đông trở về đă mang theo bệnh dịch lan tràn khắp đế quốc, rất nhiều người chết v́ dịch bệnh. Ở phía bắc, những người German sống trong vùng ngày nay là Đức, Áo và Thụy Sĩ thấy rằng phần lớn lính Roma đă rời đi và đang có bệnh dịch lan tràn. Họ cho rằng đă đến lúc thích hợp để tấn công vào đế quốc. Trong suốt thời gian trị v́ c̣n lại, Marcus phải lo đối phó với các bộ tộc German này. Khi sắp đi đến chiến thắng cuối cùng th́ Marcus chết năm 180. Lúc này đế quốc rất suy sụp v́ bệnh dịch và dồn sức cho chiến tranh.
Sau đó La Mă trải qua một thời kỳ khó khăn đặc biệt là trong thế kỷ thứ 3 với các cuộc tấn công của người Sassanids từ phía đông và của người Germans từ phía bắc.
Người Sassanids họ là 1 nhóm người Persians, từ khoảng năm 210 đă đánh bại được người Parthians và chiếm quyền kiểm soát vương quốc của người Parthians, họ muốn khôi phục đất đai của đế quốc Persia trước kia bao gồm đến tận Ixrael, Syria, Li băng và Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời cả Ai Cập. Sassanids thường được xếp vào lịch sử của Iran ngày nay. C̣n người Germans là những người Ấn Âu, trước kia ở vùng biển Đen và Caspian, từ khoảng năm 2000 trước Công nguyên bắt đầu di cư nhiều đợt vào miền bắc châu Âu như vùng bán đảo Scandinavia (nước Nauy, Thụy Điển và Denmark) và vùng Đức, dần dần là Áo, Thụy Sĩ ngày nay.
Vấn đề của Đế quốc La Mă là các hoàng đế không thể chỉ huy cả 2 bộ phận quân đội cùng 1 lúc, cần thêm 1 viên tướng nữa chỉ huy mặt trận thứ 2, khi đó quân đội ở đâu cũng luôn muốn lập viên tướng của ḿnh làm hoàng đế sẽ dẫn đến xung đột nội bộ và kết quả là 2 nửa quân đội của Rome chủ yếu đánh lẫn nhau hơn là đánh người Sassanids và người Germans. Ngoài ra để phục vụ cho chiến tranh, dân chúng trong đế quốc cũng sẽ phải è cổ ra đóng thuế, các cuộc nổi loạn nhỏ xảy ra khá thường xuyên cũng khiến quân đội phải can thiệp.
Trong giai đoạn này có rất nhiều Hoàng đế v́ lần lượt bị giết trong chiến trận hoặc v́ binh lính nổi loạn, gần như không có ai cầm quyền được quá 5 năm.
Đến năm 284, Hoàng đế Diocletian, một viên tướng trẻ tuổi và có tài, lên ngôi và đă đánh lui cả người Sassanids và người Germans, dẹp tan tất cả các cuộc nổi loạn. Diocletian cũng giải quyết cuộc xung đột giữa 2 bộ phận quân đội đông và tây bằng cách lập nên 1 hệ thống gồm 2 Hoàng đế cùng lúc, và 2 phụ tá, khi 1 Hoàng đế chết, 1 phụ tá của ông ta sẽ lên thay và chỉ định 1 phụ tá mới, hệ thống này gọi là Bộ tứ (Tetrarchy - quyền lực 4 người).
Hệ thống Bộ tứ hoạt động tốt trong khoảng 20 năm th́ bị phá vỡ. Constantine, con trai của Hoàng đế Constantius vừa chết đă được quân đội ủng hộ lên làm Hoàng đế thay v́ phụ tá Severus của cựu hoàng đế. Một cuộc nối chiến lớn đă xảy ra v́ Severus được sự ủng hộ của vị Hoàng đế c̣n lại, Maximian. Năm 312, 1 trận chiến lớn giữa Constantine và Maxentius con trai của Maximian đă xảy ra ngay tại Roma, Constantine ở bên ngoài tường thành và Maxentius ở bên trong.
Trận chiến kinh hoàng ở cầu Milvian dưới nét vẽ của danh họa Rafael
Có một truyền thuyết rằng Constantine đă mơ thấy h́nh ảnh cây thập tự của Cơ đốc giáo xuất hiện trên bầu trời kèm theo lời sấm truyền "dưới biểu tượng này nhà ngươi sẽ chiến thắng", và ông ta đă ra lệnh cho binh lư vẽ lên trên áo giáp h́nh thập tự trước khi bước vào trận chiến và đă giành chiến thắng dù có quân số ít hơn. V́ vậy Constantine đă bị quyền lực của chúa Jesu chinh phục và quyết định trở thành một người Cơ đốc giáo.
Năm 324 Constantine chính thức lên làm Hoàng đế duy nhất. Cùng năm đó ông ta thành lập 1 thành phố mới ở phía đông, thành phố Constantinople (có nghĩa là thành phố của Constantine, nay là thủ đô Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ) để phản ánh sự lớn mạnh của phần phía đông của đế quốc đồng thời là điểm giữa 2 chiến trường phía bắc và phía đông, thuận tiện cho sự cai quản của 1 Hoàng đế duy nhất.
Constantine chết năm 337 và đế quốc lại rơi vào những cuộc nội chiến và chiến tranh chống lại người Sassanids, lúc này đă giải quyết xong nội chiến và quay lại tấn công vào La Mă.
===============================
Theo Bộ Văn Hoá Thông Tin Việt Nam.
|
|
|
|
nvdtdnguyen
member
REF: 115279
01/04/2007
|
Nền cộng hoà ở Rome
Thành Roma cổ đại được xây dựng trên bảy ngọn đồi – Palatine, Capitoline, Caelian, Esquitine, Aventine, Quirinal và Viminal. Khoảng 500 Tr.CN, ngay khi nền dân chủ bắt đầu được thiết lập ở Athens, những quí tộc Roman (những người giàu) đă quyết định rằng họ không muốn ở dưới sự cai trị của các vua Etruscans nữa.
Quyền lực của các vị vua này không ảnh hưởng ǵ tới dân nghèo nhưng các quư tộc th́ muốn có thêm quyền lực cho riêng họ. Nhưng giới quư tộc không thể tự ḿnh mạo hiểm đương đầu với các vua chúa. Họ cần dân nghèo chiến đấu cho họ. V́ vậy quư tộc đă hứa hẹn trao cho dân nghèo nhiều quyền trong chính quyền mới nều họ chống lại các vua chúa. Dân nghèo đă đồng ư và cùng với quư tộc lật đổ các vua Etruscans.
Nhưng sau khi vua chúa đă bị lật đổ th́ các quư tộc Roma lại không muốn trao cho đám dân nghèo bất cứ quyền lực ǵ. Do đó các lănh đạo của đám dân nghèo rời bỏ thành phố và băi công. Họ từ chối làm việc trừ phi họ có được 1 số quyền. Các quư tộc Roma đă phải nhượng bộ, để cho dân nghèo (trừ phụ nữ và nô lệ) có quyền bầu cử.
Tuy nhiên dân nghèo ở Roma không có được nhiều quyền như ở Athens. Thay v́ được bỏ phiếu cho những vấn đề cụ thể, các công dân Roma phải bầu chọn ra những người đứng đầu, những người sẽ quyết định thay họ, giống như chọn các đại cử tri để bầu ra tổng thống ở Mỹ. Đồng thời chỉ những quư tộc mới được chọn vào Viện nguyên lăo (Senate) của Roma.
The Roman Forum hay Imperial Forum: nơi tranh luận về các vấn đề của thành phố. Được xây dựng trong thung lũng giữa các đồi Palatine, Capitoline và Quirinal từ năm 500 trước Công nguyên đến thế kỷ thứ 2 sau Công nguyên.
Nhiều năm sau nữa, dân nghèo Roma vẫn cảm thấy không được đối xử b́nh đẳng và đấu tranh. Cuối cùng họ buộc được giới quư tộc phải chấp nhận các quan bảo dân (tribune) do họ bầu ra. Các quan bảo dân có quyền tham gia các cuộc họp của Viện nguyên lăo và có quyền phủ quyết bất cứ điều ǵ mà Viện nguyên lăo đưa ra bất lợi cho dân nghèo. Dân nghèo cũng buộc giới quư tộc phải ghi ra các luật lệ và đặt ở 1 quảng trường công cộng nơi bất cứ ai cũng có thể đọc. Các luật này được gọi là Bản 12 điều, giống như Bản điều luật Hammurabi của người Babylonian, hiểu như hiến pháp, để nhắc nhở giới quư tộc.
Trong khi đó, dần dần từng ít một, quân đội Roma chinh phục các thành phố xung quanh. Trong các cuộc chinh phục đó, khi chiếm được 1 thành phố, người Roma không lấy tài sản, phá hủy các ṭa nhà rồi rút đi mà bắt thành phố đó phải lệ thuộc vào Roma, trở thành 1 phần của Roma. Dân cư trong các thành phố đó thường cũng được quyền bầu cử nhưng phải đóng thuế và đi lính cho Roma. Bởi vậy, càng xâm chiếm được nhiều, Roma càng giàu có và quân đội của Roma càng thêm đông đảo. Và Roma lại càng dễ dàng chinh phục các thành phố khác. Một cách nhanh chóng, Roma đă chiếm được phần lớn miền trung Italia.
Sau đó Roma bắt đầu chinh phục nam Italia. Người Roma có một ư tưởng mới, Roma sẵn sàng giúp đỡ 1 thành phố nào đó trong các cuộc chiến tranh nhưng sau khi giúp đỡ thành phố này đánh bại kẻ thù, Roma để lại binh lính với tuyên bố để bảo vệ an toàn cho thành phố. Bằng cách đó Roma lại chiếm được toàn bộ nam Italia. Đặc biệt thành công là việc 1 số thành phố của người Hy Lạp ở nam Italia yêu cầu được giúp đỡ chống lại Pyrrhus, vua của Epirus (quốc gia cổ ở vùng tây Hy Lạp và nam Albania). Pyrrhus cho rằng ông ta sẽ giống như Alexander Đại đế chinh phục thế giới, đă đem theo nhiều quân và voi từ Ấn Độ nhưng cũng bị Roma đánh bại.
Thời kỳ thống trị của ngoại bang
Khi các thành bang lớn hơn mở rộng diện tích ra vùng xung quanh, thu nạp các thành phố nhỏ hơn, họ đă tham gia vào những mối quan hệ chính trị ngoại giao khá phức tạp. Các cuộc chiến tranh thường xuyên giữa các thành bang đă đem đến Italia những toán quân đánh thuê (gọi là Condottieri) và cuối cùng là sự can thiệp của nước ngoài. Năm 1494, Charles VIII của Pháp xâm chiếm Italia, bắt đầu thời kỳ thống trị của ngoại bang kéo dài đến tận thế kỷ 19.
Đến năm 1550 hầu hết các vùng của Italia phải chịu khuất phục trước Habsburg Charles V, người vừa là vua của Đế chế La Mă Thần thánh vừa là vua Tây Ban Nha. Khi Charles bị thoái vị năm 1555-56, lănh thổ của Habsburg được chia cho anh của ông là Ferdinand I và con trai ông là Philip II ở Tây Ban Nha. Italia là phần chia thuộc về Tây Ban Nha. Sau cuộc chiến giành quyền thừa kế ở Tây Ban Nha (1701-1714), nước Áo đă thay thế họ trở thành những kẻ cai trị ở miền bắc Italia. Miền trung vẫn thuộc về giáo hoàng và miền nam thuộc về triều đại Bourbon Tây Ban Nha.
Trong thế kỷ 18 một số vùng của Italia giành được độc lập. Năm 1720, công quốc Savoy ở gần biên giới với Pháp (bao gồm Torino và một phần xứ Lombardia) đă sát nhập với đảo Sardinia để lập ra Vương quốc Sardinia. Năm 1735, Vương quốc Hai Sicilia giành được độc lập từ tay ḍng họ Bourbon Tây Ban Nha. (Vương quốc này bao gồm đảo Sicilia và miền nam Italia. Sở dĩ có tên gọi Hai Sicilia v́ đảo Sicilia tách ra khỏi phần đất liền từ năm 1282 và cũng xưng là Vương quốc Sicilia, v́ vậy trong một thời gian dài có đến hai Vương quốc Sicilia. Sau đó hai vương quốc nhập làm một nhưng vẫn được gọi bằng cái tên Hai Sicilia.)
Vào cuối thế kỷ 18, đạo quân của Cộng ḥa Pháp do Napoleon Bonaparte chỉ huy bắt đầu xâm lược miền bắc và miền trung Italia. Đến 1799, Napoleon hầu như đă kiểm soát hoàn toàn bán đảo Italia và nắm quyền cai trị. Ông ta cải tổ quân đội Italia, xây dựng cầu cống, trường học, thủ tiêu hệ thống quản lư ruộng đất phong kiến, tịch thu ruộng đất của giáo hoàng, sửa đổi hệ thống pháp luật và khôi phục lại nhiều đường sá ở Italia. Bằng việc hợp pháp hóa những cải cách này và khơi dậy ư thức dân tộc của người Italia, Napoleon đă đem lại cho Italia một nền móng vững chắc cho sự độc lập.
Đến năm 1815 khi Napoleon thua trận Waterloo, Hiệp ước Viene trao lại Italia cho những người chủ cũ: giáo hoàng, vương quốc Sardinia (gồm Piemont, Sardinia, Savoy và Genoa), vương quốc Sicilia (gồm Naples và Sicilia), công quốc Toscana và một số công quốc nhỏ, hai xứ Lombardia và Venetia vẫn nằm trong tay người Áo. Tuy vậy những người Italia đă thực sự chán ghét ách thống trị ngoại bang và mong muốn được xây dựng một nước Italia thống nhất của riêng ḿnh.
|
|
|
|
nvdtdnguyen
member
REF: 115283
01/04/2007
|
Các thành bang tự trị và thời kỳ Phục hưng
Venezia, một thành bang giàu mạnh dù chỉ được xây dựng trên những ḥn đảo
Một thế kỷ sau khi Charlemagne tiến vào Italia, bán đảo này chứng kiến các cuộc chiến dai dẳng giữa người Franks và đế quốc Byzantine. Bên cạnh đó, người Saracens cũng tấn công Byzantine ở cả Italia và các miền Tây Á, chiếm được Sicilia và một số vùng ven biển miền nam.
Sau khi Charlemagne mất, con trai ông là Louis thừa kế đế quốc và truyền lại cho ba con trai. Ba người này chia nhau đế quốc thành 3 phần: phía tây (phần lớn nước Pháp ngày nay), phía đông (phần nước Đức ngày nay) và phần ở giữa. Tuy nhiên họ đă sớm tranh giành nhau, người giữ phần ở giữa bị giết và hai người kia đánh nhau trong một thời gian dài đến tận thế hệ con – cháu. Suốt một thế kỷ không ai thành công trong việc thống nhất đế quốc và cái tên Đế quốc La Mă Thần thánh (Holy Roman Empire) bị lăng quên. Lúc này Italia lại thuộc về đế quốc Byzantine (trong triều đại của người Macedonia).
Giữa thế kỷ thứ 10, một vị vua của người German là Otto I (thường gọi là Otto Đại Đế) đă xây dựng được quyền lực một cách khôn ngoan. Ông đặt anh và con trai ḿnh ở những vị trí thích hợp để họ có thể hỗ trợ cho ông. Đồng thời Otto cũng sử dụng nhà thờ để gia tăng quyền lực, năm 962 ông đă khiến Giáo hoàng trao lại danh hiệu Đế quốc La Mă Thần thánh cho ḿnh, thống nhất miền bắc và miền trung Italia với các vùng đất German.
Tuy vậy, từ thế kỷ 11 Đế quốc La Mă Thần thánh ngày càng yếu dần, mối quan hệ giữa các vị vua của đế quốc với Giáo hoàng cũng thường xuyên có xung đột. Khoảng trống quyền lực dần rơi vào tay các chúa đất ở vùng quê và các thương gia ở thành thị. Điều này đă dẫn đến sự h́nh thành của các thành bang (city-state) độc lập ở miền bắc Italia. Trong khi đó ở miền nam, các cuộc khởi nghĩa của người địa phương cũng làm suy yếu sự cai trị của người Saracens ở Sicilia và các thành phố ven biển. Sau đó những vùng đất này bị người Norman xâm lược khoảng năm 1100 và chiếm giữ trong nhiều năm.
Những thành bang mạnh nhất ở miền bắc là Milano, Genoa, Firenze và Pisa. Các thành bang này hoàn toàn độc lập và cũng thường xuyên gây chiến tranh với nhau, với vùng đất của Giáo hoàng ở miền trung và với các vua Pháp ở phía bắc. Sau đó một thành bang ở bờ biển phía đông bắc Italia là Venezia (Venice) cũng trở nên giàu mạnh nhờ sự hậu thuẫn của đế quốc Byzantine. Mặc dù thường xuyên phải chịu đựng các cuộc tấn công của Đế quốc La Mă Thần thánh nhằm giành lại quyền thống trị, các thành bang này vẫn đứng vững.
Các thành bang có quan hệ buôn bán rất phát đạt với phần c̣n lại của châu Âu và là đất lành cho các nhà buôn thành đạt và các nghệ nhân tài năng t́m đến sinh sống. Nhiều thành bang do các gia tộc quyền thế cai trị - như ḍng họ Visconti (và sau đó là Sforza) ở Milano, ḍng họ Scaligeri ở Verona và ḍng họ Gonzaga ở Mantua. Firenze do ḍng họ Medici, gia tộc các chủ nhà băng, cai quản.
Vào thế kỷ 15–16, những phát hiện khảo cổ cùng với những hiện vật thu được từ các con tàu đắm ở Địa Trung Hải đă khởi nguồn cho sự bùng nổ của một phong trào văn hóa vĩ đại tại Italia, gọi là Phục hưng (có nghĩa là “tái sinh”, bắt đầu từ mong muốn phục hồi lại những giá trị văn hóa rực rỡ thời La Mă). Điểm nổi bật của tư tưởng Phục hưng là ở chỗ nó nhấn mạnh con người làm chủ số phận của ḿnh chứ không phải là những nạn nhân của định mệnh. Là những người say mê nghệ thuật, các ḍng họ cai quản những thành bang Italia thời kỳ Phục hưng đă thuê các họa sỹ, điêu khắc gia, kiến trúc sư và thi sỹ về làm việc cho ḿnh. Kết quả là họ có được một tài sản rất phong phú về nghệ thuật, văn hóa và triết học, chúng ảnh hưởng vô cùng to lớn đến tư tưởng và quan niệm của Tây Âu.
Con người lư tưởng của thời Phục hưng có tri thức rộng lớn về nhiều mặt, cả về khoa học cũng như sáng tạo. Leonardo da Vinci là một ví dụ điển h́nh. Ông là sự kết hợp hoàn hảo giữa một nhà khoa học, một kỹ sư và một nghệ sỹ tài năng. Nhà tư tưởng của thời Phục hưng mang trong ḿnh lư tưởng của Hy Lạp cổ đại về cái đẹp và nghệ thuật phối cảnh, và sống với quan niệm con người là một cá nhân độc lập, có thể định hướng cuộc đời ḿnh một cách duy lư.
==================================
Theo Bộ Văn Hoá Thông Tin Việt Nam.
HẾT
|
|
|
|
aka47
member
REF: 115290
01/04/2007
|
Cảm ơn Nguyễn...đề tài hay , học hỏi rất tốt.
AK thích lắm.
hihii
|
|
|
|
nvdtdnguyen
member
REF: 115294
01/04/2007
|
Thanks
Đón đọc bài kế tiếp nghen!
|
|
|
|
nvdtdnguyen
member
REF: 116392
01/08/2007
|
Vương quốc Etruscan huyền thoại
Vương quốc hư ảo của hoàng đế Lars Porsena đang phơi bày dần ra trên những ngọn đồi Tuscan gần Florence, Italy. Được gọi là Chamars, vùng đất này từng là thành bang phồn thịnh nhất của nền văn minh Etruscan - nền văn minh thống trị phần lớn lănh thổ Italy trước thời đế chế La Mă.
hông tin được Guiseppe Centauro, một giáo sư Đại học Florence, tiết lộ.
Chamars, nơi hoàng đế Porsena cai trị trong thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên, cũng là nơi giới sử học cho rằng Porsena đă phát động cuộc chiến thành công nhất của ḿnh trước đạo quân La Mă, nhằm giành lại ngai vàng cho vị hoàng đế đi đày Tarquinius Superbus. Porsena bao vây thành phố, nhưng sau cùng đă chấp nhận rút lui trong hoà b́nh.
Nếu được xác nhận là đúng, phát hiện sẽ giúp làm sáng tỏ một trong những nhóm người bí hiểm nhất châu Âu, đồng thời mở ra khả năng t́m thấy vị trí ngôi mộ của hoàng đế Porsena. Ngôi mộ này, theo nhà sử học Pliny the Elder, gồm một mê cung rộng 18 mét vuông, với một kim tự tháp trên đỉnh. C̣n truyền thuyết th́ cho rằng nó được trang điểm với một cỗ xe vàng, 12 con ngựa vàng, một con gà mái vàng và 5.000 quả trứng vàng.
"Không nói đến truyền thuyết, tôi tin rằng khu vực t́m được chính là Chamars. Đây là thành phố Italy lớn nhất trước thời đế chế La Mă, đại diện cho toàn bộ nền văn minh Etruscan, từ điểm khởi nguồn cho đến thời kỳ suy tàn", Centauro nhận định.
Sống trong một liên minh lỏng lẻo các thị trấn rải rác từ sông Po ở phía bắc tới vùng Campania ở phía nam, người Etruscan đă xây dựng nên nền văn minh tiên tiến nhất của Italy trước thời La Mă. Họ xuất hiện trong lịch sử Italy khoảng năm 900 trước Công nguyên và dần chiếm lĩnh hầu hết lănh thổ này trong khoảng 5 thế kỷ. Vào năm 90 trước Công nguyên, sau nhiều thế kỷ suy thoái, họ trở thành các công dân La Mă.
Không có tác phẩm văn chương nào ghi lại nền văn hóa của người Etruscan. Cũng rất ít dấu vết trong ngôn ngữ khó hiểu phi Ấn-Âu của họ c̣n được lưu lại. Chỉ có những ngôi mộ trang trí cầu kỳ là cung cấp cho chúng ta đôi nét thoáng qua về thế giới của họ.
Centauro tin rằng Chamars nằm kẹp giữa dăy núi Calvana của vùng Prato và núi Morello của vùng Florence, trong một vùng ngoại ô xa xôi. Và thực tế, khu vực rộng lớn này đă từng hé lộ những phát hiện quan trọng.
Hai thế kỷ trước, những công nhân xây nhà đă khai quật được một cổ vật cực kỳ giá trị - bức tượng đồng về một người đàn ông trẻ có tuổi khoảng 500-800 trước Công nguyên, nay được đặt tại bảo tàng Anh.
C̣n tuần trước, các công nhân khi đào móng để xây dựng một kho hàng đă t́nh cờ bắt gặp những dấu vết mà các nhà khảo cổ gọi là "một trong những thành phố Etruscan nguyên vẹn nhất từng được khám phá ở Tuscany". Có niên đại từ thế kỷ 5 trước Công nguyên, khu định cư này được xây dựng trên bờ sông Bisenzio, ngay bên ngoài cái mà Centauro khẳng định là tường thành pḥng thủ của Chamars.
"Thành phố chắc chắn đă bị bỏ rơi. Có lẽ nước sông Bisenzio đă tràn vào đó", Gabriella Poggesi, nhà khảo cổ tham gia đợt khai quật cho biết. Tuy vậy, ông không b́nh luận về giả thuyết của Centauro, cho rằng có mối liên hệ giữa thành phố mới t́m được và vương quốc Chamars.
Centauro tin rằng khu định cư mới t́m thấy chỉ là một trong số vài khu định cư nằm trong tường bao của vương quốc Chamars. Ông cùng cộng sự đang xem xét chi tiết tất cả những phát hiện trong khu vực gần thành phố. Nhóm của Centauro đă khám phá ra các bức tường đá quây quanh một khu vực rộng 18 km2. Trong khu vực này, có rất nhiều mộ, móng nhà rộng và một hệ thống các kênh dẫn nước phức tạp cũng như bể nước nhân tạo.
Gần cánh phía đông của các bức tường thành này là một vùng thôn quê có tên gọi Chiuso. Centauro cho rằng đó chính là Clusium, một khu dân cư nằm trong vương quốc Chamars, từng bị tướng La Mă Silla tấn công và bao vây vào năm 89 trước Công nguyên.
Nếu Centauro đúng, phát hiện này sẽ xác minh cho giả thuyết của Pliny về mộ phần của hoàng đế Lars Porsena. Pliny viết rằng thi hài hoàng đế được chôn "dưới thành phố Clusium", với những cái chuông và chuỗi hạt treo khắp nơi, ngân nga lên khi gió thổi qua chúng.
Tuy nhiên, các quan chức địa phương đến nay vẫn từ chối đề nghị cho phép khai quật khu vực này.
Nhiều chuyên gia nghi ngờ những dấu vết đổ nát mà Centauro t́m thấy là của Chamars, thay v́ thế, họ tin rằng thành phố cổ này nằm ở vùng Chiusi, tây nam Florence ngày nay.
Thành Rome được lấy tên của một phụ nữ?
Một đoạn văn do nhà thơ Stesichorus người Graeco-Sicilian viết không lâu sau khi thành La Mă ra đời cho thấy Rome được lấy tên từ một phụ nữ thành Troa tên là Roma. Phát hiện này mâu thuẫn với truyền thuyết phổ biến rằng Romulus là người sáng lập ra thành phố cổ đại này.
Stesichorus (638-555 trước Công nguyên) đă miêu tả Roma cùng đoàn tuỳ tùng chạy trốn khỏi thành Troa bị tàn phá bởi chiến tranh. Họ đă đến một mảnh đất xinh đẹp nơi mà các vị khách "bị cuốn hút vào những giấc mơ khi được làn gió nhẹ mơn trớn thổi vào từ biển". Roma yêu thích mảnh đất này đến nỗi nàng lập mưu cùng những người đàn bà khác đốt hết tàu thuyền buộc đoàn quân phải ở lại. Nhưng đoàn quân cũng vui mừng với điều đó và quyết định lấy tên Roma đặt cho thành phố.
Eleanor Leach, giáo sư tại Đại học Indiana, Bloomington, Mỹ, cho biết câu chuyện này cũng được kể lại chi tiết trong một tác phẩm lịch sử vào thế kỷ 5 có tên "Roman Antiquities" của một nhà văn Hy Lạp. Nhà văn cũng gọi người phụ nữ này là Rhome, có nghĩa sức mạnh trong tiếng Hy Lạp.
Trong khi lịch sử thời kỳ đầu thành La Mă cổ đại vẫn c̣n bị che phủ bởi bức màn bí ẩn, th́ hầu hết người dân ở đây đều được học về truyền thuyết Romulus và Remus. 2 người anh em sinh đôi này được sinh ra tại thành phố cổ Alba Longa của Italy. Họ đă được nuôi nấng từ ḍng sữa của một con sói cái. Sau đó 2 anh em rời quê hương với hy vọng thiết lập một thành phố của riêng ḿnh. Vào năm 753 trước Công nguyên, họ chọn một địa điểm và xây dựng các bức tường bao quanh. Romulus đă lấy tên ḿnh đặt tên cho thành phố này sau khi giết hại em trai.
Các chuyên gia cho rằng vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn nữa để khẳng định xuất xứ tên gọi của thành Rome.
|
1
|
|
|
Kí hiệu:
:
trang cá nhân :chủ
để đă đăng
:
gởi thư
:
thay đổi bài
:ư kiến |
|
|
|
|
|
