|
bathua
member
ID 33074
11/25/2007
|
MÀU TÍM HOA SIM ( Hữu Loan )
MÀU TÍM HOA SIM
Thơ : Hữu Loan
Nàng có ba người anh
Đi bộ đội
Những em nàng c̣n chưa biết nói
Khi tóc nàng xanh xanh .
Tôi là người chiến binh
Xa gia đ́nh
Yêu nàng như t́nh yêu em gái
Ngày hợp hôn nàng không đ̣i may áo cưới ,
Tôi mặc đồ quân nhân
Đôi giày đinh bết bùn đất hành quân ,
Nàng cười xinh xinh
Bên anh chồng độc đáo .
Tôi ở đơn vị về
Cưới nhau xong là đi !
Từ chiến khu xa
Nhớ về ái ngại
Lấy chồng đời chiến chinh
Mấy người đi trở lại
Lỡ khi ḿnh không về
Th́ thương người vợ chờ
Bé bỏng chiều quê ...
Nhưng không chết người trai khói lửa
Mà chết người gái nhỏ hậu phương
Tôi về không gặp nàng
Má tôi ngồi bên mộ con
Đầy bóng tối
Chiếc b́nh hoa ngày cưới
Thành b́nh hương
Tàn lạnh vây quanh ...
Tóc nàng xanh xanh
Ngắn chưa đầy búi
Em ơi !
Giây phút cuối
Không được nghe nhau nói
Không được trông thấy nhau một lần .
Ngày xưa nàng yêu hoa sim tím
Áo nàng màu tím hoa sim
Ngày xưa một ḿnh
Đèn khuya
Bóng nhỏ
Nàng vá cho chồng tấm áo ngày xưa ...
Một chiều rừng mưa
Ba người anh
Trên chiến trường Đông Bắc ,
Biết tin em gái mất
Trước tin em lấy chồng .
Gió sớm thu về
Rờn rợn nước sông
Đứa em nhỏ lớn lên
Ngỡ ngàng nh́n ảnh chị
Khi gió thu về
Cỏ vàng chân mộ chí .
Chiều hành quân
Qua những đồi sim ...
Những đồi hoa sim ...,
Những đồi hoa sim dài trong chiều không hết
Màu tím hoa sim
Tím cả chiều hoang biền biệt
Nh́n áo rách vai
Tôi hát trong màu hoa .
Áo tôi sứt chỉ đường tà ,
Vợ tôi chết sớm mẹ già chưa khâu .
_ Bài Màu Tím Hoa Sim thi sĩ Hữu Loan viết để khóc người vợ đầu tiên của ông là bà Lê Đỗ Thị Ninh ( đă chết đuối ) .
( Sưu Tầm )
_BatHua_
Alert webmaster - Báo webmaster bài viết vi phạm nội quy
|
 |
|
bathua
member
REF: 264020
12/03/2007
|
HỮU LOAN
_ Chuyện t́nh xưa của tác giả MÀU TÍM HOA SIM .
Nhà thơ Hữu Loan " Chiếc b́nh hoa ngày cưới / Thành b́nh hương tàn lạnh vây quanh...", h́nh ảnh này gây day dứt với tất cả những ai từng đọc vần thơ trên. Đó là mối t́nh của thi sĩ Hữu Loan và cô học tṛ kém ông 16 tuổi, bà Lê Đỗ Thị Ninh.
Bà Ninh là con gái của Tổng thanh tra nông lâm xứ Đông Dương. Hữu Loan quen biết bà Ninh khi ông c̣n học college Đào Duy Từ, Thanh Hóa. Ngài Tổng thanh tra ngưỡng mộ danh tiếng của cậu học tṛ Hữu Loan đă vời cậu vào dạy học cho con gái. Sau khi tốt nghiệp thành chung, Hữu Loan phải ra Hà Nội học tú tài. Trong một đợt phát động Tuần lễ vàng, Hữu Loan diễn thuyết trước đám đông. Nào ngờ, gặp lại cô học tṛ ngày xưa, nay đă trở thành thiếu nữ "đẹp một vẻ trong trắng, giản dị". Họ nhanh chóng thành thân với nhau vào năm 1948. Cưới xong, Hữu Loan phải tức tốc hành quân theo sư đoàn 304, làm chủ bút tờ Chiến sĩ. Mấy tháng sau ngày cưới, ông nhận được tin vợ chết đuối. Nỗi đau đớn khôn nguôi đă kết thành thơ Màu tím hoa sim, khóc người vợ trẻ đẹp, sắt son nhưng xấu số.
( Sưu Tầm )
_BatHua_
|
|
|
|
bathua
member
REF: 264022
12/03/2007
|
THÁNH MẪU HÀI ĐỒNG ( Tục bút thơ Màu Tím Hoa Sim )
Thơ : Hữu Loan
Nàng ngả cánh tay
c̣n rất nhiều ngấn sữa
cho ta gối đầu
ngay đêm đầu tân hôn
chuyện ngược đời:
- Sao không phải tay ta
đỡ trước vai nàng
ngả cánh tay to rắn
của ḿnh cho đầu
nàng gối
ta to gấp bốn gấp năm, và gấp đôi nàng tuổi
Ta lo lắng sợ tay nàng không chịu nổi
tay nàng như một nhánh huệ trong b́nh
Anh nương nhẹ đầu anh
cho khỏi đau nhánh huệ
Nhưng kỳ lạ thay
nàng chẳng hề ǵ chi,
có ta thấy ḿnh
bỗng nhiên trở nên
vô
cùng
nhỏ
bé
Nằm gọn trong ṿm ngực
măng tơ
và rúc t́m
tham lam
cuống quít
ngẩn ngơ
ta chỉ là một hài nhi
khát
mẹ !
Nàng càng riết chặt thêm
ta càng thêm bé
trong ṿng tay thành đai
tôi nghe nàng
thổn thức bên tai :
- Anh của riêng em
Anh rất lớn của em
(Anh lớn thật, nhưng hiện đang rất bé)
Và hai tay gh́ cổ nàng
Tôi kêu:
Mẹ ơi!
Mẹ, mẹ!
bằng một giọng hài nhi
mới học kêu bập bẹ
trong hơi thở bừng bừng
như bốc men
- Lời vô thức?
hay là tôi đối thoại?
Sau đêm ấy là nàng đi
đi măi!
*
**
Em đi tím đất chiều hoang
ta như mất mẹ khóc tang hai lần
*
**
Xin được kính cẩn hôn chân
những cô gái
ngay từ tấm bé
đă mang chất Mẹ
Loài
Người
Em trong Mẹ
Mẹ trong Em
- Em
ngôi
thánh
mẫu
Hài
Đồng!
( Sưu Tầm )
_BatHua_
|
|
|
|
bathua
member
REF: 277909
12/30/2007
|
CUỘC ĐỜI BI THẢM và DŨNG CẢM của nhà thơ HỮU LOAN
......
Hồi ức của : NGUYỄN HỮU LOAN
Tôi sinh ra trong một gia đ́nh nghèo, hồi nhỏ không có cơ duyên được cắp sách đến trường như bọn trẻ cùng trang lứa, chỉ được cha dạy cho dăm chữ bữa có bữa không ở nhà. Cha tôi tuy là tá điền nhưng tư chất lại thông minh hơn người, nhờ ông mà năm 1938 - lúc đó tôi cũng đă 22 tuổi - tôi chơi ngông vác lều chơng ra Hà Nội thi tú tài, để chứng tỏ rằng con nhà nghèo tự học cũng có thể đỗ đạt như ai. Tuyệt nhiên tôi chẳng có ư định dấn thân vào chốn quan trường. Ai cũng biết thi tú tài Pháp thời đó rất khó khăn. Số người đỗ trong kỳ thi đó rất hiếm, hiếm đến nỗi 5, 6 chục năm sau những người cùng thời c̣n nhớ tên những cậu khóa ấy, trong số có Nguyễn Đ́nh Thi, Hồ Trọng Gin, Trịnh Văn Xuân, Đỗ Thiện và tôi... (theo Lê Thọ B́nh, báo Pháp Luật số Xuân Giáp Thân)
Với mảnh bằng tú tài Tây trong tay, tôi rời quê nhà lên Thanh Hóa dạy học. Nhăn mác con nhà nghèo học giỏi của tôi được bà Tham Kỳ chú ư, vời về nhà dạy kèm cho hai đứa con nhỏ. Tên thật của bà Tham Kỳ là Đái thị Ngọc Chất, bà là vợ của ông Lê Đỗ Kỳ, tổng thanh tra canh nông Đông Dương, sau này đắc cử dân biểu quốc hội khóa đầu tiên. Ở Thanh Hóa, bà Tham Kỳ có một cửa hàng bán vải và sách báo, tôi thường ghé lại xem và mua sách, nhờ vậy mới được bà để mắt đến (theo Lê Thọ B́nh, báo đă dẫn).
Bà Tham Kỳ là một người hiền lành tốt bụng, đối xử với tôi rất đàng hoàng tử tế, coi tôi chẳng khác người nhà. Nhớ lại ngày đầu tiên khoác áo gia sư, bà gọi măi, đứa con gái - lúc đó mới 8 tuổi - mới chịu lỏn lẻn bước ra khoanh tay miệng lí nhí: “Em chào thầy ạ!” Chào xong, cô bé bất ngờ mở to đôi mắt nh́n thẳng vào tôi. Đôi mắt to, đen láy, tṛn xoe như có ánh chớp ấy đă hằn sâu vào tâm trí tôi, theo tôi suốt cả cuộc đời. Thế là tôi dạy em đọc, viết. Tên em là Lê Đỗ Thị Ninh, cha làm thanh tra nông lâm ở Sài G̣n nên sinh ở trong ấy, quen gọi mẹ bằng má. Em thật thông minh, dạy đâu hiểu đó nhưng ít nói và mỗi lần mở miệng là cứ y như một «bà cụ non». Đặc biệt em chăm sóc tôi hàng ngày một cách kín đáo: em đặt vào góc mâm cơm chỗ tôi ngồi ăn lúc th́ vài quả ớt đỏ au, lúc th́ quả chanh mọng ướt em vừa hái ở vườn; những buổi trưa hè, nhằm lúc tôi ngủ trưa, em lén lấy áo sơ mi trắng tôi treo ở góc nhà đem ra giếng giặt...
Có lần tôi kể chuyện «bà cụ non» ít nói cho hai người anh của em Ninh nghe, không ngờ chuyện đến tai em, thế là em dỗi! Suốt một tuần liền, em nằm ĺ ở buồng trong, không chịu học hành... Một hôm bà Tham Kỳ dẫn tôi vào pḥng nơi em đang nằm thiếp đi. Hôm ấy tôi đă nói ǵ, tôi không nhớ nữa, chỉ nhớ là tôi đă nói rất nhiều, đă kể chuyện cho em nghe; rồi tôi đọc thơ... Trưa hôm ấy, em ngồi dậy, ăn một bát to cháo gà và bước ra khỏi căn buồng. Chiều hôm sau, em nằng nặc đ̣i tôi đưa lên khu rừng thông. Cả nhà không ai đồng ư: «Mới ốm dậy, c̣n yếu lắm, không đi được đâu!» Em không chịu, nhất định đ̣i đi cho bằng được. Sợ em lại dỗi nên tôi đánh bạo xin phép ông bà Tham Kỳ đưa em lên núi chơi...
Xe kéo chạy chừng một giờ mới tới được chân đồi. Em leo đồi nhanh như một con sóc con, tôi đuổi theo muốn đứt hơi! Lên tới đỉnh đồi, em ngồi xuống và bảo tôi ngồi xuống bên em. Chúng tôi ngồi thế một hồi lâu, chẳng nói ǵ. Bất chợt em nh́n tôi, rồi ngước mắt nh́n ra tận chân trời. Không biết lúc đó em nghĩ ǵ. Bất chợt em hỏi tôi:
- Thầy có thích ăn sim không?
Tôi nh́n xuống sườn đồi: tím ngắt một màu sim. Em đứng lên, đi xuống sườn đồi, c̣n tôi v́ mệt quá nên nằm thiếp đi trên thảm cỏ... Khi tỉnh dậy, em đă ngồi bên tôi với chiếc nón đầy ắp sim. Những quả sim đen nhánh, chín mọng.
- Thầy ăn đi!
Tôi cầm quả sim từ tay em đưa lên miệng và trầm trồ:
- Ngọt quá!
Như đă nói, tôi sinh ra trong một gia đ́nh nông dân, quả sim đối với tôi chẳng lạ lẫm ǵ, nhưng thú thật chưa bao giờ tôi được ăn những quả sim ngọt đến thế!
Cứ thế, chúng tôi ăn hết quả này đến quả khác. Tôi nh́n em, em cười. Hai hàm răng em đỏ tím, đôi môi cũng đỏ tím, hai bên má th́... tím đỏ một màu sim. Tôi cười phá lên, em cũng cười theo!
Cuối mùa đông năm ấy, bất chấp những lời can ngăn, hứa hẹn can thiệp của ông bà Tham Kỳ, tôi lên đường theo kháng chiến. Hôm tiễn tôi, em theo măi ra tận đầu làng và lặng lẽ đứng nh́n theo. Tôi đi... Lên tới bờ đê, nh́n xuống đầu làng, em vẫn đứng đó, nhỏ bé và mong manh. Em giơ bàn tay nhỏ xíu như chiếc lá sim ra vẫy tôi. Tôi vẫy trả và lầm lũi đi... Tôi quay đầu nh́n lại... Em vẫn đứng yên đó...Tôi lại đi và nh́n lại cho tới khi không c̣n nh́n thấy em nữa...
Những năm tháng ở chiến khu, thỉnh thoảng tôi có nhận được tin tức từ quê lên, cho biết em vẫn khỏe và đă khôn lớn. Sau này, nghe bạn bè kể lại, khi em mới 15 đă có nhiều chàng trai đến ngỏ lời cầu hôn nhưng em cứ trốn trong buồng, không chịu ra tiếp ai bao giờ...
Chín năm sau, tôi trở lại nhà... Về Nông Cống t́m em. Hôm gặp em ở đầu làng, tôi hỏi em, hỏi rất nhiều, nhưng em không nói ǵ, chỉ bẽn lẽn lắc hoặc gật đầu. Em giờ đây không c̣n là cô học tṛ Ninh bướng bỉnh nữa rồi. Em đă gần 17 tuổi, đă là một cô gái xinh đẹp...
Yêu nhau lắm nhưng tôi vẫn lo sợ v́ hai gia đ́nh không «môn đăng hộ đối» một chút nào. Măi sau mới biết việc hợp hôn của chúng tôi thành công là do bố mẹ em ngấm ngầm «soạn kịch bản».
Một tuần sau đó chúng tôi kết hôn. Tôi bàn việc may áo cưới th́ em gạt đi, «không đ̣i may áo mới trong ngày hợp hôn», bảo rằng là: «Yêu nhau, thương nhau cốt cái tâm và cái t́nh bền chặt là hơn cả». Tôi cao ráo, học giỏi, làm thơ hay lại... đẹp giai nên em thường gọi đùa là ông chồng độc đáo.
Đám cưới được tổ chức ở ấp Thị Long, huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa của gia đ́nh em, nơi ông Lê Đỗ Kỳ có hàng trăm mẫu ruộng. Đám cưới rất đơn sơ, nhưng khỏi nói, hai chúng tôi hạnh phúc hơn bao giờ hết!
Hai tuần phép của tôi trôi đi thật nhanh, tôi phải tức tốc lên đường hành quân, theo sư đoàn 304, làm chủ bút tờ Chiến Sĩ. Hôm tiễn tôi lên đường, em vẫn đứng ở đầu làng, nơi chín năm trước em đă đứng. Chỉ có giờ đây em không c̣n là cô bé Ninh nữa mà đă là người bạn đời yêu quư của tôi. Tôi bước đi, tôi lại quay đầu nh́n lại... Nếu như chín năm về trước, nh́n lại chỉ cảm thấy một nỗi buồn man mác th́ lần này, tôi thật sự đau buồn. Đôi chân tôi như muốn khuỵu xuống.
Ba tháng sau, tôi nhận được tin dữ: vợ tôi qua đời! Em chết thật thảm thương: hôm đó là ngày 25 tháng 5 âm lịch năm 1948, em đưa quần áo ra giặt ngoài sông Chuồng (thuộc ấp Thị Long, Nông Cống), v́ muốn chụp lấy tấm áo bị nước cuốn đi nên trượt chân té xuống sông chết đuối! Con nước lớn đă cuốn em đi vào ḷng nó, cướp đi của tôi người bạn ḷng tri kỷ, để lại cho tôi nỗi đau không ǵ có thể bù đắp nổi! Nỗi đau ấy, gần 60 năm qua, vẫn nằm sâu thẳm trong trái tim tôi.
Nỗi đau ấy tôi phải giấu kín trong ḷng, không được cho đồng đội biết để tránh ảnh hưởng đến tinh thần chiến đấu của họ. Tôi như một cái xác không hồn... Dường như càng ḱm nén th́ nỗi đau càng dữ dội hơn. May sao sau đó có đợt chỉnh huấn, cấp trên bảo ai có tâm tư ǵ cứ nói ra, nói cho hết. Chỉ chờ có thế, cơn đau trong tôi được dịp bung ra. Khi ấy chúng tôi đang đóng quân ở Nghệ An, tôi ngồi lặng đi ở đầu làng. Hai mắt tôi đẫm nước, tôi lấy bút ra ghi, chép. Chẳng cần phải suy nghĩ ǵ, những câu những chữ mộc mạc cứ trào ra:
Nhà nàng có ba người anh đi bộ đội
Những em nàng có em chưa biết nói
Khi tóc nàng đang xanh...
... Tôi về không gặp nàng...
Về viếng mộ nàng, tôi dùng chiếc b́nh hoa ngày cưới làm b́nh hương, viết lại bài thơ vào chiếc quạt giấy để lại nhà một người bạn ở Thanh Hóa. Anh bạn này đă chép lại và chuyền tay nhau suốt những năm chiến tranh.
Đó là bài thơ Màu Tím Hoa Sim.
Đến đây, chắc bạn đọc đă biết tôi là Hữu Loan, Nguyễn Hữu Loan, sinh ngày 2-4-1916, hiện tại đang «ở nhà trông vườn» ở làng Nguyên Hoàn - nơi tôi gọi là chỗ «quê đẻ của tôi đấy» thuộc Xă Mai Lĩnh, huyện Nga Sơn tỉnh Thanh Hóa.
Em Ninh rất ưa mặc áo màu tím hoa sim. Lạ thay nơi em bị nước cuốn trôi dưới chân núi Nưa cũng thường nở đầy những bông hoa sim tím. Cho nên tôi mới viết nổi những câu: chiều hành quân/ qua những đồi hoa sim /những đồi hoa sim/ những đồi hoa sim dài trong chiều không hết /màu tím hoa sim /tím chiều hoang biền biệt và chiều hoang tím có chiều hoang biết/ chiều hoang tím tím thêm màu da diết.
Mất nàng, mất tất cả, tôi chán đời, chán kháng chiến, bỏ đồng đội; từ giă văn đàn về quê làm ruộng, một phần cũng v́ tính tôi «hay căi, thích chống đối, không thể làm những ǵ trái với suy nghĩ của tôi». «Bọn nó» nhiếc móc, chê tôi ủy mị, hoạnh họe tôi đủ điều, không chấp nhận đơn từ bỏ kháng chiến của tôi. Tôi chẳng cần, mặc kệ chúng! Tôi thương, tôi nhớ Hoa Sim của tôi quá rồi! Với lại, tôi cũng đă chán ngấy cái mặt nạ yêu nước của «bọn nó» rồi!
Tôi về quê chúng chẳng buông tha, theo dơi quản thúc, thường xuyên kiếm chuyện gây khó dễ tôi cũng chẳng cần biết! Sau bao nhiêu năm trời ngậm cay nuốt đắng, tôi đă được dịp phơi bày tâm sự trong hai kỳ phỏng vấn của Hương Ly, phóng viên BBC tiếng Việt phát thanh trong hai ngày 5 và 12-10-2002. Theo tôi th́ t́nh h́nh chung của đất nước bây giờ là thằng nào cũng lợi dụng trèo đầu cỡi cổ thằng dân chứ có cái ǵ đâu... Sau phần đầu nói về nguồn gốc của Màu Tím Hoa Sim và những hệ lụy của bài thơ này, trong phần II tôi đă nói về cuộc sống cơ hàn và những âm mưu ám sát, chế ngự của đảng đối với tôi và gia đ́nh tôi từ năm 1956. Dù gian khổ và chết hụt nhiều lần, tôi nhất định không chịu quỵ lụy. Hồi ấy, ra làm ở ngoài Trung Ương th́ bắt phải theo cộng sản nên tôi bỏ tôi về. Tôi bỏ về nó không cho về... Nó làm tôi tam t́nh, tứ tội, làm đủ cách đễ thủ tiêu nhưng mà tôi vẫn tin là tôi có sự che chở của Trời - Phật cho nên nó không thủ tiêu nổi, bao nhiêu lần đầu độc không xong... Đó là cái thời 1955 - 1956 khi phong trào Văn nghệ sĩ chống Đảng bắt đầu bùng lên với sự xuất hiện của nhóm Nhân Văn Giai Phẩm chống chính sách độc tài, và đồng thời chống những Văn nghệ sĩ bồi bút đang tâm lừa thầy phản bạn, dốc tâm ca tụng Đảng để kiếm chút cơm thừa canh cặn của chế độ. Làm thơ phải có cái tâm mà phải là cái tâm linh thật thiêng liêng th́ mới có thơ hay. Thơ hay th́ sống măi. Làm thơ mà không có t́nh, có tâm th́ chả ra ǵ! Làm thơ lúc bấy giờ là phải làm về Đảng, ca tụng Đảng, ca tụng cộng sản, ca tụng cái buôn bán chiến tranh. Bởi v́ cái đánh nhau là cái dễ kiếm chác lắm. Mà kiếm chác ở cái chiến tranh ấy th́ khó kiểm tra lắm cho nên những cái bọn ăn bẩn ấy bao giờ cũng chủ trương chiến tranh, buôn bán chiến tranh. Mà tôi th́ tôi thấy cái đấy là cái khổ dân nhất nên tôi chống hết sức. Lúc giờ người ta đang một tí là đề cao Hồ Chí Minh, hai tí là đề cao Hồ Chí Minh... trong khi tôi lại đề cao cái T́nh Yêu. Tôi khóc người Vợ tử tế với ḿnh, người bạn đời hiếm có của ḿnh. Lúc đó khóc như vậy, nó cho là khóc cái t́nh cảm riêng... Y như trong Thơ nói đấy: tôi lấy Vợ rồi đi Bộ đội, mới lấy nhau được có hơn tháng, ở nhà Bà ấy đi giặt rồi chết đuối ở sông... Tôi thấy đau xót, tôi làm bài thơ ấy tôi khóc. Bài thơ ấy lúc bấy giờ nó cho là phản động, làm thơ là phải làm về cộng sản, làm về bác Hồ chứ không được khóc cái đau riêng của ḿnh... Cái đau khổ riêng của con người tại sao lại không được khóc!?
Bọn nó xúc phạm đến danh dự và t́nh cảm thiêng liêng của người Vợ mà tôi hằng yêu quư, cho nên vào năm 1956, tôi bỏ Đảng, bỏ Cơ quan về thẳng nhà để đi cày. Bọn ấy không cho bỏ, bắt tôi phải viết đơn xin. Tôi không xin... Tôi có cái tự do của tôi, cái chuyện bỏ Đảng, tôi muốn bỏ là tôi bỏ không ai bắt được! Tôi bỏ tôi về, tôi phải đi cày, đi bừa, đi thồ, đi đốn củi đưa về, đi xe đá để bán, bọn nó phá tôi đủ cách, bắt giữ xe đến nỗi tôi phải đi xe cút kít, loại xe đóng bằng gỗ, có một bánh xe cũng bằng gỗ phía trước, có hai càng ph́a sau thùng gỗ để đủn hay kéo đi. Xe cút kít nó cũng không cho, cấm không ai được bán bánh xe cho tôi nữa. Có lần tôi phải gánh bộ, gánh bằng vai tôi cũng cứ nhận. Tôi cứ gánh tôi làm, không bao giờ tôi chịu khuất phục. Thế mà chúng nó cũng theo dơi, ngăn cản, đi đến đâu cũng có công an mật đi theo dơi, cho người theo hại tôi... Nhưng mà lúc nào cũng như có người cứu tôi! Có một cái lạ là chính Thơ của tôi đă có lần cứu sống tôi! Lần đó tên mật vụ nói thật với tôi là được giao lệnh giết tôi nhưng nó là cái thằng rất yêu Quê hương, nhớ Quê nhà. Nó thường đem bài Yên Mô của tôi nói về tỉnh Ninh B́nh của nó ra đọc cho đỡ nhớ, v́ vậy không nỡ giết tôi.
Ngoài bài Yên Mô, tôi cũng có một vài bài thơ khác được mến chuộng. Sau năm 1956, khi tôi về rồi thấy cán bộ khổ quá, tôi đă làm bài Chiếc Chiếu, kể chuyện cán bộ khổ đến nỗi không có đến cái chiếu mà nằm!
Chiếc chiếu
Có ai thấy một người cha
Từng buổi, từng buổi
Trước tủ kính cửa hàng Mậu dịch ḍm như nổ mắt
T́ mũi dẹp như quả bóng xuống hơi
Thầm đọc đi đọc lại giá hàng từng thứ đồ chơi
Dù nhiều lần đă hạ giá
Trong óc nổi ḅng bong từng mớ
Những cơm đến gạo đến quần đến áo
Đôi chiếu nằm rách từ giữa rách ra
Tục ngữ nói rằng những chiếc nhà dột từ nóc trên dột xuống
Từng sáng mai nh́n gầm giường
Đốt cói rụng đầy như chiếu rụng đốt xương
Gió thổi từ dưới thổi lên
Muỗi cũng đốt từ dưới đốt lên
Nhưng con đái dầm lại tiện
Ṛng ră mười năm kháng chiến
Cầm vững hai tay
Một cái t́nh thần
Choảng nhau với súng với bom
Gian khổ c̣n ư ?
Bố con ta lại vung cái tinh thần như tráng sỹ vung gươm
Chong chóng không quay
Con vứt đi phụng phịu
Sáng kiến làm đồ chơi
Bố th́ không thiếu
Bố lại lấy lá dứa vận cho con cái kèn
Bố thổi nó kêu lên ṭ he. Ṭ he
Con đắc trí giật kèn đi thổi khắp Ô Kim Mă
Ṭ he. Ṭ he
Như một thiên sứ Hài đồng
Xuống lệnh điềm tin
Ṭ he. Ṭ he
Nhớ truyện Đông Chu
Sao đỏ, sao đen
Ṭ he. Ṭ he
Cuộc đời đẩy đưa, định mệnh dắt tôi đến với một người phụ nữ khác, sống cùng tôi đến ngày hôm nay. Bà tên Phạm Thị Nhu, cũng là một người phụ nữ có tâm hồn sâu sắc. Bà vốn là một nạn nhân của chiến dịch cải cách ruộng đất, đấu tố điền chủ của Việt Minh.
Nhớ lại, lúc đó, tôi c̣n là chính trị viên tiểu đoàn. Tôi thấy tận mắt những chuyện đấu tố. Là người có học, hiểu biết luân thường đạo lư, lại có tâm hồn nghệ sĩ, nên tôi cảm thấy chán nản quá và không c̣n kính trọng già Hồ cũng như chủ nghĩa cộng sản nữa. Tuy nhiên, tôi đă trót làm đảng viên được mấy năm rồi. Thú thật, lúc đó tôi thất vọng vô cùng!
Trong một xă thuộc huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa, cách xa tôi ở độ mười lăm cây số, có một gia đ́nh địa chủ rất giầu, nắm trong tay gần năm trăm mẫu tư điền. Ông địa chủ giầu ḷng nhân đạo, rất yêu nước thương người. Ông thấy bộ đội sư đoàn 301 của tôi thiếu ăn nên ông thường cho tá điền gánh gạo tới chỗ đóng quân để ủng hộ. Tôi là Trưởng Pḥng Tuyên Huấn và Chính Trị nên phải thay mặt anh em ra cám ơn tấm ḷng tốt của ông ta, đồng thời đề nghị lên Sư đoàn trưởng trao tặng bằng khen ngợi để vinh danh ông. Riêng tôi rất quư mến và luôn luôn nhớ đến ông. Thế rồi một hôm tôi nghe tin gia đ́nh ông ấy bị đấu tố. Hai vợ chồng bị đội đấu tố mang ra cho dân sỉ vả, nhục mạ, rồi chôn xuống đất để hở có cái đầu lên thôi. Xong, họ cho trâu kéo bừa qua lại hai cái đầu cho đến chết. Gia đ́nh ông bà địa chủ xấu số chỉ c̣n có một cô con gái 17 tuổi được tha chết nhưng bị đội đấu tố đuổi ra khỏi nhà với vài bộ quần áo. Dă man hơn nữa, chúng c̣n ra lệnh cấm không cho ai được liên hệ, nuôi nấng hoặc thuê cô ta làm công. Thời đó, cán bộ cấm dân chúng cả việc lấy các con cái của địa chủ làm vợ làm chồng. Biết chuyện thảm thương giáng xuống gia đ́nh ông bà địa chủ mà tôi hằng nhớ ơn, tôi trở về xă đó xem cô con gái của họ sinh sống ra sao, v́ trước kia tôi cũng biết mặt cô ta. Tôi vẫn chưa thể nào quên được h́nh ảnh của một cô bé mỗi buổi chiều cứ lén lút đứng bên ngoài song cửa sổ nghe tôi giảng Kiều ở trường Mai Anh Tuấn. Khi gặp nhau, cô bé ấy nói v́ đi nghe tôi giảng Kiều nhiều hôm để trâu ăn lúa, nên bị bắt phạt...
Lúc gần tới nơi, may sao tôi gặp cô ta áo quần rách mướp, mặt mày lem luốc. Cô đang lom khom t́m lượm vài củ khoai mà dân bỏ sót nhét vào túi áo, rồi chùi vội một củ vào quần đưa lên miệng gặm. Quá xúc động, nước mắt muốn ứa ra, tôi lại gần hỏi thăm và được cô ta kể lại rành rọt hôm cha mẹ cô bị đấu tố chết ra sao. Cô ta khóc mếu nói rằng gặp ai cũng bị xua đuổi; hàng ngày cô phải đi mót khoai ăn đỡ đói ḷng, tối về ngủ trong cái miếu hoang; cô rất đói khổ lo lắng, không biết ngày mai c̣n sống hay sẽ chết v́ đói khát! Tôi nghe mà lấy làm thương tâm quá, trong ḷng vô cùng xúc động. Suy nghĩ rất nhiều, tôi quyết định đem cô ta về quê tôi, rồi bất chấp lệnh cấm, tôi đă lấy cô ta làm vợ. Rất may là sự quyết định của tôi đă không nhầm. Khi xưa, quê tôi nghèo, nhà tôi cũng nghèo, tôi lại c̣n ở trong bộ đội nên không có tiền. Nhưng hai vợ chồng cố gắng chịu đựng đùm bọc nhau bữa đói bữa no... Cho đến ngày nay, bà ấy đă cho tôi 10 người con ngoan, 6 trai, 4 gái và cháu nội cháu ngoại hơn 30 đứa!
Trong mấy chục năm dài, tôi về quê an phận thủ thường, chẳng màng đến thế sự, ngày ngày hốt đá đi bán, túi dắt theo vài quyển sách cũ tiếng Pháp, tiếng Việt đọc giải sầu, lâu lâu nổi hứng th́ làm thơ, thế mà chúng vẫn trù dập, không chịu để tôi yên. Tới hồi cởi mở, tôi được tụi nó ve văn, mời gia nhập Hội Nhà Văn, tôi chẳng thèm.
Năm 1988, tôi “tái xuất” giang hồ sau 30 năm tự chôn và bị chôn ḿnh ở chốn quê nhà đèo heo hút gió. Tôi lang bạt gần một năm trời theo chuyến đi xuyên Việt do Hội văn nghệ Lâm Đồng và tạp chí Langbian tổ chức để đ̣i tự do sáng tác, tự do báo chí - xuất bản và đổi mới thực sự.
Dọc đường đất nước trên chuyến đi, tôi đă đọc cho công chúng nghe trong những lần gặp gỡ, bài thơ dài mới nhất tên là “Chuyện tôi về”, một loại bút kư thơ kể về thời gian “Ba mươi năm không phải chuyện / Một sớm một chiều/ Một ngày tù đă dài như thế kỷ / Ấy là tù giữa chợ...” Trong 30 năm đó, kể từ ngày có vụ án Nhân Văn Giai Phẩm, và 17 năm sau đó nữa, chẳng có ai dám viết... Cũng trong dịp này, tôi được may mắn quen biết người bạn trẻ yêu nước, thường viết lách dưới bút hiệu Tiêu Dao Bảo Cự. Mến phục nhà trí thức đa tài đầy nhiệt huyết nầy, tôi đă chép tặng bài thơ Chuyện Di Tề với những câu như sau:
... Tôi là cây
gỗ
vuông
chành
chạnh
suốt đời
đă làm thất bại
mọi âm mưu
đẽo tṛn
để muốn tùy tiện
lăn long lóc thế nào
th́ long lóc
Chân
tính
đấy
hỡi Ŕu, Bào
Phó-Mộc
Lần đó, chép xong mấy câu thơ, tôi đă chỉ tay vào trang giấy nói: “Anh thấy đó chữ Ŕu, Bào và Phó-Mộc viết hoa. Anh biết tôi muốn ám chỉ ai rồi.” Anh bạn trẻ gật đầu tỏ vẻ lĩnh hội!
Chuyện này sau đó tôi quên tịt, nhưng hẳn là đă để lại trong tâm tư anh ta khá nhiều ấn tượng, bằng chứng là 17 năm sau, anh bạn trẻ (lúc này 60 tuổi, và tôi cũng đă 90!) lần ṃ từ Sài G̣n đến tận nhà thăm tôi! Mặc dù đang cảm nặng, tôi cũng thu gom được chút lực tàn để hầu chuyện cùng anh, ăn chung với anh một bữa cơm trưa thanh đạm gọi là đăi khách từ xa tới! Anh bạn trẻ nói chuyện thật vui, hỏi nhiều thứ tôi không c̣n nhớ nổi, nhất là những chuyện xảy ra trong chuyến xuyên Việt năm 1988! Nhưng những sự việc trước đó th́ tôi nhớ như in, nhất là vào cái thời chúng nó trù dập Nhân Văn Giai Phẩm. Anh bạn trẻ xin phép hút thuốc lá, tôi không cho; anh bảo cái ǵ anh cũng bỏ được, trừ cái tật nghiện thuốc lá! Hừm, có ǵ mà không bỏ được?! Cái ǵ có hại là phải bỏ, cộng sản nó ghê gớm đến thế mà tôi c̣n bỏ được, nói chi thuốc lá?! Nể mặt tôi nên anh giữ im lặng, nhưng tôi thấy rơ ánh bất b́nh trong mắt anh...
Anh bảo ra về sẽ viết một bài kư sự ghi lại buổi gặp gỡ đó, và anh đă giữ đúng lời hứa. Lớp trẻ ngày nay thật tài ba! (xem phần Phụ Lục nơi cuối bài)
Vào tuổi gần đất xa trời, cuối năm 2004, Công ty Vitek VTB đột nhiên ra đề nghị mua bản quyền bài Màu Tím Hoa Sim của tôi với giá 100 triệu đồng. Họ bảo đó là một h́nh thức bảo tồn tài sản văn hóa. Th́ cũng được đi. Khoản tiền 100 triệu, trừ thuế c̣n 90, chia “lộc” cho 10 đứa con hết 60 triệu đồng, tôi giữ lại 30 triệu, pḥng ốm đau lúc tuổi già, sau khi trích một ít để in tập thơ khoảng 40 bài mang tên Thơ Hữu Loan.
Sau vụ này cũng có một số công ty khác xin kư hợp đồng mua mấy tập thơ khác, nhưng tôi từ chối, thơ tôi làm ra không phải để bán!
HỮU LOAN
......
( Sưu Tầm )
_BatHua_
|
1
|
|
|
Kí hiệu:
:
trang cá nhân :chủ
để đă đăng
:
gởi thư
:
thay đổi bài
:ư kiến |
|
|
|
|
|
