|
ngochoang2009
member
ID 50007
03/03/2009
|
Giới sắc
Nguyễn Bỉnh Khiêm (chữ Hán: 阮秉謙; 1491–1585)
Giới sắc (Răn người ham sắc đẹp) (Nguyễn Bỉnh Khiêm - 阮秉謙, Việt Nam)
Thể thơ: Thất ngôn bát cú, thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Cẩn cho hay, chẳng phải chơi,
Sắc xem dường sóng, dễ xiêu người.
Lửa rơm nếu chửa ngăn ḷng tục,
Giường mối đâu c̣n biết lẽ trời.
Có chồng con bao xiết nỗi,
Hay bùa thuốc ấy thói đời.
Kham hiền, luận ác "dâm vi thủ",
Cẩn cho hay, chẳng phải chơi.
Chú thích: Cẩn
Giữ ǵn, đề pḥng cho chu đáo, không sơ suất.
Chú thích: Sắc xem dường sóng, dễ xiêu người
Người xưa thường hay dùng h́nh ảnh này. Một câu thơ cổ: "Sắc bất ba đào, dị nịch nhân" (Sắc chẳng có sóng, mà dễ khiến làm đắm người). Lư Diên Niên (Đường) cũng có câu: "Nhất tiếu khuynh nhân thành, tái tiếu khuynh nhân quốc" (Người đẹp cười lần thứ nhất làm nghiêng thành người, cười lần thứ hai làm nghiêng nước người).
Chú thích: Lửa rơm nếu chửa ngăn ḷng tục,
Giường mối đâu c̣n biết lẽ trời
Câu 3, 4 ư nói: khi gần sắc đẹp, nếu chẳng giữ ḿnh, để cho ḷng tục lôi kéo đến chỗ "lửa gần rơm lâu ngày cũng bén" và lúc đó, sẽ quên hết lẽ trời và đạo đức con người.
Chú thích: Hay bùa thuốc ấy thói đời
Người xưa tin rằng để làm cho người khác say mê, người ta có thể dùng "bùa thuốc".
Chú thích: Kham hiền
Đáng khen là hiền.
Chú thích: dâm vi thủ
Theo quan điểm Nho giáo luận về mọi tội ác, định rơ dâm ô là đứng đầu. Người xưa có câu: "Bách ác, dâm vi thủ; vạn thiện, hiếu vi tiên" (Trăm điều ác, dâm là đầu; vạn điều lành, hiếu đứng trước).
Alert webmaster - Báo webmaster bài viết vi phạm nội quy
|
 |
|
phamkhanh06
member
REF: 428993
03/04/2009
|
|
|
|
|
ngochoang2009
member
REF: 430007
03/08/2009
|
T́m hiểu về thân thế và nghiệp thơ của Nguyễn Bỉnh Khiêm
Tiểu sử
Ông sinh năm Tân Hợi đời vua Lê Thánh Tông, tức năm Hồng Đức thứ 22 (1491) tại thôn Cổ Am huyện Vĩnh Lại, Hải Dương, nay là huyện Vĩnh Bảo, Hải Pḥng. Sinh trưởng trong một danh gia vọng tộc, thân phụ ông là Thái bảo Nghiêm Quận công Nguyễn Văn Định; thân mẫu là bà Nhữ Thị Thục, con gái quan Thượng thư Nhữ Văn Lân, là người giỏi văn thơ và am hiểu lư số, nên Nguyễn Bỉnh Khiêm từ sớm đă tiếp thụ truyền thống gia giáo kỷ cương.
Ông khôi ngô, tuấn tú, tư chất khác thường, một tuổi ông đă nói sơi, lên năm tuổi được mẹ dạy cho kinh sách, truyền miệng cho thơ văn chữ Nôm, ông học đâu nhớ đấy, không quên chữ nào.
Lớn lên ông theo học Bảng nhăn Lương Đắc Bằng ở làng Lạch Triều, huyện Hoằng Hoá (Thanh Hoá). Ông sáng dạ, thông minh lại chăm chỉ học hành nên được thầy rất khen ngợi.
Thời bấy giờ trong nước biến loạn, ông không muốn xuất đầu, lộ diện, đành ở ẩn một nơi. Năm Đại Chính thứ sáu (1535) đời vua Mạc Đăng Doanh lúc 45 tuổi, ông mới đi thi và đậu Trạng nguyên. Vua Mạc cất ông lên làm Tả Thị lang Đông các Học sĩ. V́ ông đỗ Trạng nguyên và được phong tước Tŕnh Tuyền hầu nên dân gian gọi ông là Trạng Tŕnh.
Làm quan được bảy năm, ông dâng sớ hạch tội 18 lộng thần nhưng không được vua nghe nên xin cáo quan năm 1542.
Khi về trí sĩ, ông dựng am Bạch Vân và lấy hiệu Bạch Vân cư sĩ mở trường dạy học cạnh sông Tuyết, do đó học tṛ gọi ông là "Tuyết giang Phu tử". Bạn của ông là những tài danh lỗi lạc một thời như Bảng nhăn Bùi Doăn Đốc, Thám hoa Nguyễn Thừa Hưu, Thư Quốc công Thương thư Trạng nguyên Nguyễn Thiến. Học tṛ của ông có nhiều người nổi tiếng như Nguyễn Dữ- tác giả Truyền kỳ mạn lục, Thượng thư Bộ Lễ Lương Hữu Khánh,Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan, Quốc công Nguyễn Quyện, Thượng thư Bộ Hộ Trạng nguyên Giáp Hải, Tiến sĩ Trương Thời Cử, Tiến sĩ Đinh Thời Trung, Hàn Giang Phu tử Nguyễn Văn Chính ...
Ông mất năm Ất Dậu (1585) hưởng thọ 95 tuổi. Lễ tang ông có quan phụ chính triều đ́nh là Ứng vương Mạc Đôn Nhượng dẫn đầu các quan đại thần về viếng. Việc vua Mạc cử người được vua coi như cha về dự lễ tang nói lên sự trân trọng rất lớn của nhà Mạc với Trạng Tŕnh. Trong buổi lễ tang ấy, Ứng vương đă thay mặt vua truy phong Nguyễn Bỉnh Khiêm tước Thái phó Tŕnh Quốc công. ong sinh nam 1491 va mat nam 1585. luc nho ong la mot nguoi thong minh sang da
Tác phẩm văn chương
Nguyễn Bỉnh Khiêm đă để lại cho hậu thế những tác phẩm văn thơ có giá trị như tập thơ Bạch Vân, gồm hàng trăm bài thơ chữ Hán (c̣n lưu lại) và hai tập Tŕnh Quốc công Bạch vân thi tập và Tŕnh Quốc công Nguyễn Bỉnh Khiêm thi tập, hay c̣n gọi là Bạch Vân quốc ngữ thi, (với hàng trăm bài thơ chữ Nôm) hiện c̣n lưu lại được một quyển của Bạch Vân thi tập gồm 100 bài và 23 bài thơ trong tập Bạch Vân Gia Huấn mang nhiều chất hiện thực và triết lư sâu xa, thể hiện đạo lư đối nhân xử thế lấy đức bao trùm lên tất cả, mục đích để răn dạy đời.
Tiên tri
Khi theo học Bảng nhăn Lương Đắc Bằng, ông được truyền cho quyển Thái Ất thần kinh từ đó ông tinh thông về lư học, tướng số... Sau này, dù Nguyễn Bỉnh Khiêm không c̣n làm quan nhưng vua Mạc Hiến Tông (Mạc Phúc Hải) vẫn phong cho ông tước Tŕnh Tuyền hầu vào năm Giáp Th́n (1544), ngụ ư đề cao ông có công khơi nguồn ngành lư học, giống như Tŕnh Y Xuyên, Tŕnh Minh Đạo bên Trung Hoa. Sau đó được thăng chức Thượng thư bộ Lại tước hiệu Tŕnh quốc công.
Nhờ học tính theo Thái Ất, ông tiên đoán được biến cố xảy ra 500 năm sau này. Người Trung Hoa khen Trạng Tŕnh Nguyễn Bỉnh Khiêm là "An Nam lư số hữu Tŕnh Tuyền". Ông tinh thông về thuật số, được dân gian truyền tụng và suy tôn là "nhà tiên tri" số một của Việt Nam. Ông đă cho ra đời hàng loạt những lời tiên tri cho hậu thế mà người đời gọi là "Sấm Trạng Tŕnh".
Tương truyền, ông là người đă đưa ra lời khuyên giúp các nhà Nguyễn, Mạc, Trịnh, Lê. Khi Nguyễn Hoàng sợ bị anh rể Trịnh Kiểm giết, ông khuyên nên xin về phía nam với câu "Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân" (có tài liệu viết là "khả dĩ dung thân") nghĩa là "Một dải Hoành Sơn có thể dung thân lâu dài". Nguyễn Hoàng nghe theo và lập được nghiệp lớn, truyền cho con cháu từ đất Thuận Hoá. Lúc nhà Mạc sắp mất cũng sai người đến hỏi ông, ông khuyên vua tôi nhà Mạc "Cao Bằng tuy thiển, khả diên số thể" (tức Cao Bằng tuy nhỏ, nhưng có thể giữ được). Nhà Mạc theo lời ông và giữ được đất Cao Bằng gần 80 năm nữa. Đối với Lê - Trịnh, khi vua Lê Trung Tông chết không có con nối, Trịnh Kiểm định thay ngôi nhà Lê nhưng c̣n sợ dư luận nên sai người đến hỏi ông. Ông nói với chú tiểu, nhưng thực ra là nói với bề tôi họ Trịnh: "Giữ chùa thờ Phật th́ ăn oản" (ư nói giữ là bề tôi của các vua Lê th́ lợi hơn). Trịnh Kiểm nghe theo, sai người t́m người tôn thất nhà Lê thuộc chi Lê Trừ (anh Lê Lợi) đưa lên ngôi, tức là vua Lê Anh Tông. Họ Trịnh mượn tiếng thờ nhà Lê nhưng nắm thực quyền điều hành chính sự, c̣n nhà Lê nhờ họ Trịnh lo đỡ cho mọi chuyện chính sự, hai bên nương tựa lẫn nhau tồn tại tới hơn 200 năm. Bởi thế c̣n có câu: "Lê tồn Trịnh tại".
Nhận xét
Nhận xét về Nguyễn Bỉnh Khiêm, nhà sử học Phan Huy Chú đă viết trong bộ sách lớn Lịch triều hiến chương lọai chí: "Một bậc kỳ tài, hiền danh muôn thuở".
La Sơn Phu tử Nguyễn Thiếp khi về thăm đền thờ Nguyễn Bỉnh Khiêm, có bài thơ Quá Tŕnh tuyền mục tự (Qua thăm đền cũ Tŕnh tuyền) đă xem Tŕnh tuyền là người có tài "Huyền cơ tham tạo hóa" (nắm được huyền vi xen vào công việc của tạo hóa).
Tiến sĩ thời nhà Hậu Lê Vũ Khâm Lân đă làm bia ở đền Trạng Tŕnh và nói rằng danh tiếng Trạng
Như núi Thái sơn, sao Bắc Đẩu
Ngh́n năm sau như vẫn một ngày.
Vai tṛ trong tôn giáo
Cùng với Tôn Trung Sơn và Victor Hugo, ông được nhận là một trong 3 vị Thánh của đạo Cao Đài.
Giai thoại
Tương truyền thuở nhỏ Nguyễn Bỉnh Khiêm có tên là Văn Đạt. Mẹ ông là Nhữ thị vốn tinh thông tướng số và có ước vọng là lấy chồng làm vua hoặc có con làm vua. Do đó trong quá tŕnh dạy dỗ, bà đă truyền cho ông mơ ước ấy rồi.
Một hôm khi bà đi vắng, ông Định ở nhà với con và t́nh cờ hát:
"Nguyệt treo cung, nguyệt treo cung".
Không ngờ Nguyễn Bỉnh Khiêm nhanh nhảu ứng đối lại ngay:
"Vịn tay tiên, nhè nhẹ rung".
Khi bà về đến nhà, ông rất tâm đắc kể lại chuyện ấy th́ bị bà trách nuôi con mong làm vua làm chúa cớ sao lại mong làm bầy tôi (nguyệt chỉ bầy tôi).
Lại một lần khác bà dạy Nguyễn Bỉnh Khiêm câu hát
"Bống bống bang bang, ngày sau con lớn con tựa ngai vàng".
Ông Định hoảng sợ v́ nếu triều đ́nh hay được sẽ mất đầu về tội khi quân nên sửa lại:
"Bống bống bang bang, ngày sau con lớn con vịn ngai vàng".
Nhiều lần như vậy, bà rất bất b́nh nên bỏ đi. Nguyễn Bỉnh Khiêm lớn lên chỉ được ở cạnh bố.
Tương truyền sau đó bà lấy một người họ Phùng và sinh ra Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan. Sau chính Khắc Khoan trở thành học tṛ của Nguyễn Bỉnh Khiêm.
Bà Nhữ Thị vẫn không thoả chí v́ họ Phùng không có chí làm vua.
Măi sau này bà Nhữ t́nh cờ gặp một trang nam nhi làng chài đang kéo lưới mà bà tiếc nuối v́ cho rằng người này có số làm vua, c̣n tuổi ḿnh đă cao. Người đó chính là Mạc Đăng Dung, vị vua khai triều của nhà Mạc.
Mời t́m hiểu các bài nói về ông
|
1
|
|
|
Kí hiệu:
:
trang cá nhân :chủ
để đă đăng
:
gởi thư
:
thay đổi bài
:ư kiến |
|
|
|
|
|
