Nuôi bé 15 tháng tuổi thành sinh viên đại học
Đang loay hoay hỏi địa chỉ cụ Nguyệt ở khu vực sân nhà thờ ở phường Trần Hưng Đạo, TP Nam Định, biết chúng tôi là phóng viên, một bác xe ôm tận t́nh dắt vào tận nhà: "Cứ vài hôm mà không thấy bà ấy ra xin là chúng tôi lại mang vào tận nhà cho. Các chú viết lên báo xem có ai giúp bà ấy được không, chứ tội lắm. Bọn tôi thương nhưng chẳng có nhiều mà cho".
Chúng tôi không khỏi ái ngại khi đứng trước nơi ở của hai bà cháu, chẳng biết có nên gọi là nhà hay không - túp lều rộng chừng 8m2, làm bằng đủ thứ chất liệu: ngói, tôn, que củi, bao tải rách... Ánh đèn điện đỏ leo lét cộng với cái lạnh trong trời mưa sùi sụt càng khiến cho túp lều trông buồn thảm và tối tăm. Chẳng có ǵ đáng giá ngoài chiếc tủ gỗ, cái giường tre trải chiếu manh th́ thủng lỗ chỗ được lót bằng mấy tờ báo cũ. Gọn gàng, sạch sẽ nhất là cái bàn có mấy cuốn vở xếp ngay ngắn ở cửa nhà, bà Nguyệt tự hào: "Góc học tập của con Thảo đấy, nó đi học đại học trên Hà Nội rồi, lâu lắm chả thấy về".
Bà Nguyệt có một tấm ḷng nhân ái đáng quư.
Nghĩ chúng tôi là người lạ, chưa biết ǵ về hoàn cảnh hai bà cháu nên bà ngồi kể một mạch về đứa cháu - niềm tự hào của bà, bà kể chuyện nó học thế nào, ăn uống ra sao, lâu lâu bà lại xoa xoa cái gối rồi nói như mắng yêu nó. Có lúc bà lại khóc, bà bảo nhớ nó quá mà không có tiền lên Hà Nội thăm cháu: theo như tính toán của bà th́ bà chỉ cần tiền đi xe ôtô khách và mua 1 cái bánh mỳ là được.
Đến bến xe ở Hà Nội, bà sẽ đi bộ theo cái sơ đồ mà Thảo vẽ cho lần trước, bà bảo bà đi ăn xin, lang thang nhiều nên đi bộ giỏi lắm. Nhưng v́ tháng này chưa nhặt nhạnh đủ tiền gửi lên cho cháu đóng học phí nên bà chẳng dám đi lại tốn kém, lắm khi c̣n chẳng dám ăn.
Gần nhà có người quen làm nghề chạy xe ôm ở Hà Nội, vài tuần về quê một lần, nên bà nhờ chú mang lên tận nơi cho Thảo.
Bà Trần Thị Nguyệt, quê gốc ở làng Nha Xá, xă Mộc Nam, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Mẹ mất sớm, bà sinh ra đă không được nh́n mặt mẹ, bố lấy vợ hai, rồi đem theo người vợ mới và hai anh trai của bà vào Nam từ những năm 1945, sau này bà cũng chỉ nghe được rằng bố bà đă mất trong chiến tranh. C̣n hai người anh trai của bà th́ một người đi tham gia chiến đấu ở chiến trường Điện Biên Phủ, sau khi phục viên th́ đă thất lạc và đến tận bây giờ bà vẫn không có tin tức ǵ. C̣n một anh trai th́ lưu lạc ra nước ngoài sống cùng vợ con. Chỉ c̣n một ḿnh bà ở lại, sơ tán từ Hà Nam lên Nam Định, t́m thuê nhà để ở và bắt đầu đi bán xôi kiếm sống qua ngày.
Khi đă bước sang tuổi ngũ tuần, tuổi già đă đến, cuộc sống cô đơn buồn tủi bất giác ập về, bà cũng muốn trong nhà có con, có cháu. Ở gần nhà trẻ trên đường Nguyễn Du, hay bán xôi cho đám trẻ con, bà cứ thích nh́n chúng nó vui chơi, đùa nghịch. Bà chú ư đến một đứa bé cứ sáng là bố chở bằng xích lô đến từ rất sớm rồi thả vào sân. Đứa bé cứ khóc ngằn ngặt, không chịu chơi với các bạn cứ bám vào song cửa mà khóc.
Những hôm nhà trẻ nghỉ th́ đứa bé rong ruổi theo xe xích lô của bố, mỗi khi có khách, người bố lại phải bỏ con lại bên vỉa hè nhờ mọi người trông giúp. Lắm khi thấy đứa trẻ chập chững cứ lê la ở vỉa hè, mặt mũi chân tay tái đi v́ lạnh, bà Nguyệt thương, bế nó lên, mớm xôi cho nó. Được vài bữa, bà bảo: "Anh cứ đi làm đi, để nó tôi bế về nhà chăm cho". Ông bố đồng ư, cứ buổi sáng lại mang gửi bà, gửi thêm 3 ngh́n đồng gọi là tiền ăn cho cháu. Được khoảng 5 hôm th́ trong một lần mang con đến gửi, ông bố ôm lấy con mà khóc rồi hỏi: "Con có thương bố không?" - đứa trẻ ngô nghê chỉ cười. Bà cũng mắng yêu: "Cha bố anh, anh chả thương nó th́ thôi, nó trẻ con th́ biết ǵ thương với nhớ!".
Bất giác ông bố quay ra dặn bà: tên cháu là Phạm Thị Thu Thảo, cháu vừa tṛn 15 tháng tuổi.
Chẳng ai ngờ, sau hôm đó, người bố ấy không bao giờ quay trở lại. Bà cũng chẳng có nhiều thông tin về bố cái Thảo, chỉ nghe mấy người làm nghề xe ôm kể lại mẹ Thảo là người Nam Định nhưng đang lưu lạc, bố Thảo là người gốc măi tận Nghệ An. Nghe đâu, người đàn ông này đă bỏ vào miền Nam kiếm sống.
Bà sống một ḿnh, nhà cửa tạm bợ, nghề bán xôi cũng chẳng khá giả ǵ nên không biết có nuôi nổi cháu không. Ban đầu, nhiều người khuyên bà nên gửi bé Thảo vào trại trẻ mồ côi nhưng bà không đành ḷng, anh trai của bà ở nước ngoài nghe tin cũng đánh tiếng về bắt bà t́m cách trả lại đứa trẻ, nếu không th́ từ mặt, không c̣n anh em ǵ nữa. "Tôi th́ chẳng nghĩ được ǵ nhiều. Thấy thương, lại nuôi nó thôi. Chứ bỏ nó đi lang thang th́ tội lắm, ngày xưa cái thân tôi lang thang, không người thân thích tôi biết khổ thế nào rồi. Chẳng muốn nó lại khổ như ḿnh ngày xưa nữa. Thôi th́ ḿnh cứ nuôi nó, biết đâu mai sau bố mẹ nó lại về t́m".
Rồi bà lại cắp nó ra vỉa hè ngồi bán xôi, bà chăm nó cứ như chăm máu mủ ruột thịt nhà ḿnh: "Khổ thân con bé, chắc nó cũng biết bà nghèo nên cũng ít khi khóc quấy hay đ̣i ǵ cả".
Hai bà cháu cứ thế rau cháo qua ngày nuôi nhau cho tới tận khi Thảo đi học. Bà tự đi xin học cho cháu, tự tay chăm chút cho cháu từng bữa ăn, từng giấc ngủ. Thương cháu nhưng nhà nghèo không có tiền, buổi sáng bà dậy sớm rang cơm nguội cho cháu ăn v́ sợ cháu đi học đói. Nhắc tới những bữa ăn của Thảo, bà đưa tay gạt nước mắt: "Chỉ v́ tôi nghèo quá nên bữa ăn sáng cho cháu đến trường không được như nhà người ta, chẳng có thịt cá ǵ, chỉ được mấy miếng đậu phụ với rau từ hôm trước để lại".
Tiền học cho Thảo bà cũng phải làm đơn xin miễn học phí với lư do hoàn cảnh khó khăn rồi xin xác nhận của phường. Nhưng bà th́ ngày một già yếu đi, cái lưng cứ c̣ng xuống, chả đội được thúng xôi đi bán nên không đủ để lo toan cho cuộc sống hàng ngày của hai bà cháu. Những ngày bà ốm đau, hai bà cháu sống nhờ t́nh thương của xóm giềng - khi khỏe lại, bà Nguyệt chống gậy ra đường đi ăn xin nuôi cháu.
Bà bắt đầu ra các bến xe buưt gần nhà đi ăn xin. Từ sáng sớm bà đă ra khỏi nhà, lang thang khắp các nẻo đường xin tiền về nuôi cháu. Một ngày bà cũng xin được 20 - 30 ngàn đồng, những hôm xin được ít th́ bà chỉ dám ăn bánh mỳ để dành cơm cho cháu. Thấy hoàn cảnh bà cụ đáng thương, nhất là khi biết được cụ đang nhận nuôi một đứa bé mồ côi, người đi đường ai cũng thương và sẵn sàng giúp đỡ. Cứ như thế, bà Nguyệt sống tằn tiện nuôi cháu.
Trung tá Trần Văn Dự, cảnh sát khu vực - Công an phường Trần Hưng Đạo cho biết: chuyện ngoài việc đề xuất chính quyền tạo điều kiện hỗ trợ gia cảnh, anh em Công an đi tuần vẫn thường ghé qua thăm hỏi, động viên luôn, xem bà có ốm đau bệnh tật ǵ không. Cứ vài hôm không thấy cụ đi xin anh em có ǵ lại chủ động mang đến cho.
Trong suốt cuộc tṛ chuyện với chúng tôi, chủ yếu là bà khóc, bà không khóc v́ cơ cực mà khóc v́ nhớ Thảo, thương cháu thiếu thốn, thiệt tḥi. Chỉ khi chúng tôi nhắc đến chuyện học tập của Thảo th́ bà mới thấy vui vẻ, tự hào: "Hồi đi học, năm nào nó cũng được giấy khen của trường, tôi chẳng hiểu vui là thế nào, chỉ nghĩ đơn giản rằng có giấy khen của trường tức là cháu ḿnh học không thua kém bạn bè. Tôi càng động viên cháu cố gắng học, năm cháu thi vào cấp 3, cháu c̣n thừa tận 5 điểm rưỡi đấy".
Năm ngoái, Thảo học xong cấp 3, bà Nguyệt muốn cháu học ở Nam Định v́ đi xa bà chẳng có tiền. Nhưng Thảo cứ nài nỉ bà cho lên Hà Nội với quyết tâm nếu bà không có đủ tiền chu cấp th́ cô sẽ t́m việc làm thêm ngoài giờ như rửa bát, dạy thêm để có tiền đi học. Thế rồi trong những ngày hè nóng bức năm 2009, những người dân ở xóm lao động nghèo lại thấy cái cảnh một học sinh ngồi bàn học c̣n một bà lăo lưng c̣ng ngồi sau dùng quạt nan quạt cho cháu ôn thi.
Cái ngày Thảo nhận được giấy báo nhập học của Khoa Du lịch, Viện Đại học Mở Hà Nội, bà Nguyệt chảy cả nước mắt, chả ai biết là bà khóc v́ mừng hay quá lo chuyện không có tiền cho cháu đi học. Xoay xở măi, rồi th́ làng xóm, chính quyền đoàn thể phường động viên, giúp đỡ, cuối cùng bà cũng gom được 7-8 trăm ngh́n đồng để đưa cháu lên Hà Nội.
Bà ơi, đừng khóc...
Với số tiền ít ỏi, bà dắt cháu lên thủ đô. May thay, hàng xóm của bà có con đang đi làm ở Hà Nội, trong nhà trọ c̣n thừa một pḥng. Thương hoàn cảnh của hai bà cháu, cô chú cho ở không lấy tiền và nuôi bữa cơm tối miễn phí. Cô chú chủ nhà làm nghề nấu bếp thuê cho nhà hàng nên đi suốt ngày, nhiệm vụ của Thảo là cuối giờ chiều đi đón con cô chú từ trường cấp 1 và kèm cho em học.
V́ cô chú đi từ sáng sớm và về lúc tối muộn nên bữa sáng và bữa trưa, Thảo phải tự lo cơm nước. Sáng sớm, Thảo thường bụng đói đạp xe đến trường và trưa th́ ăn bánh mỳ, đợi đến tối mới được một bữa cơm ăn cùng cô chú.
"Ngày đầu bà đưa lên nhập học th́ cháu vui lắm v́ lớp có nhiều bạn để chơi, nhưng đến tối ngủ một ḿnh và buổi trưa không có cơm ăn th́ cháu bắt đầu thấy nhớ bà quá" - Thảo thật thà kể lại ngày đầu tiên từ Nam Định lên Hà Nội nhập học.
Phóng viên gặp Thảo trong căn pḥng trọ nhỏ trên tầng 5, khu tập thể cũ đường Phương Mai, Hà Nội. Đôi mắt buồn, đầy tự ti và ái ngại - có lẽ, ở tuổi 18, cô bé đă bắt đầu cảm nhận được hoàn cảnh khó khăn của ḿnh.
Những kư ức về bà cứ thế chảy đầy câu chuyện của chúng tôi: vẫn những chuyện bà Nguyệt đă kể cho chúng tôi, vẫn là chuyện bà chăm ăn, thức đêm trông cho học... Chỉ những chuyện b́nh dị đó thôi nhưng đă nói lên ơn nghĩa của bà. Chuyện cổ tích bà dệt nên cũng chỉ như thế nhưng người ta nói những câu chuyện thần kỳ thường được làm nên bởi những thứ vô cùng b́nh dị.
"Đến 4-5 tuổi là bà đă chẳng giấu ǵ nguồn gốc của cháu rồi. Bà kể hết cho cháu nghe hoàn cảnh, bà bảo cháu cần biết rơ để nhỡ khi bà ốm đau già yếu có làm sao th́ c̣n biết nguồn gốc của ḿnh".
- Nếu có một ngày bố mẹ cháu t́m về đón cháu th́ cháu có về ở với họ không?
- Cháu không, cháu ở với bà để chăm bà v́ bà già rồi. Bà thương cháu lắm.
Thảo c̣n kể cho chúng tôi nghe những lúc bà giận Thảo v́ đi học bị điểm kém hay mải rong chơi theo đám bạn mà đi học về muộn. Những kư ức tràn về, những câu chuyện cảm động thường khiến cho người ta dễ khóc nhưng tuyệt nhiên chúng tôi thấy Thảo không hề rớm lệ:
- Thế nhớ bà th́ Thảo có khóc không? Ở nhà mà nói đến Thảo lần nào bà cũng khóc đấy.
- Dạ không ạ! Bà dạy cháu từ bé là không được khóc! Mà cháu cũng không bao giờ khóc đâu. Bà bảo có thương bà th́ cố mà học thật giỏi để bà vui!
Chợt nhớ, lúc rời khỏi nhà bà Nguyệt ở Nam Định, chúng tôi ngoái lại nh́n cái bóng người già lưng c̣ng trong túp lều lụp xụp mà ḷng như thắt lại. Và nếu có ai đó đă mất niềm tin vào t́nh thương trên cơi đời này khi nghe về câu chuyện này, mong rằng sẽ cảm nhận được cuộc đời này c̣n nhiều yêu thương lắm.
Có thể, ở cái tuổi 18 ăn chưa no, lo chưa tới, Thảo sẽ chưa hiểu hết nghĩa "Thái Sơn" của ḷng bà. Cuộc sống phía trước chắc chắn sẽ có không ít khó khăn nhưng chúng tôi tin: t́nh thương xuất phát từ trái tim của bà sẽ giúp Thảo vượt qua - bởi trái tim yêu thương th́ luôn rung lên những điều kỳ diệu nhất!
Biết được hoàn cảnh của Thảo, GS Nguyễn Lân Dũng đă rất cảm động, viết thư và gửi tặng Thảo 2 triệu đồng. Bức thư có đoạn:
"Trên đời này, hiếm có người phụ nữ nào đă 70 tuổi mà vẫn đi ăn xin để tiếp tục nuôi cháu từ khi bị bố bỏ rơi từ 15 tháng tuổi đến khi cháu trở thành sinh viên đại học.
Bác gửi tặng cháu 2 triệu đồng để cháu mua sách vở học tập và cũng là san sẻ với người bà không máu mủ vẫn đang c̣ng lưng kiếm sống để nuôi dưỡng cháu.
Chúc cháu học giỏi và có lúc nào rỗi đến chơi với bác xem bác có thể giúp đỡ ǵ thêm được cho cháu không. Bác gửi lời chúc bà cháu mạnh khỏe để theo dơi tiếp các bước trưởng thành của cháu". |
Theo Hoàng Thắng - Thu Hương