|
tiendaoduy
member
ID 80213
05/30/2015
|
Một đất nước khác trong đầu của giới trẻ Việt Nam
Một đất nước khác trong đầu của giới trẻ Việt Nam
Chính thức là một nước độc đảng theo xă hội chủ nghĩa, nhưng thật ra là một xă hội hỗn loạn chạy theo đồng tiền – 40 năm sau ngày chiến tranh chấm dứt, Việt Nam đă trải qua bao thăng trầm. Đất nước này phát triển theo hướng nào sẽ c̣n tùy vào sự chuyển đổi thế hệ sắp tới.
Vào những ngày xuân ở Hà Nội hơi ẩm lạnh thấm vào quần áo đến nỗi mọi người cảm thấy co ro. Một cảm giác không diễn tả được, lưng chừng đâu đó giữa ấm và lạnh, giống như trong thành phố này, đất nước này, nói tóm lại tất cả đều không có ǵ nhất định cả.
25 năm trước đây, lúc tôi rời nơi chôn nhau cắt rốn, Việt Nam vẫn c̣n là một nước thời hậu chiến. Kể từ đó, cứ mỗi lần trở về quê hương, tôi có cảm tưởng như đến một đất nước khác, thấy phố phường lạ, những toà nhà mới, nếp suy nghĩ của mọi người cũng khác đi. Điều duy nhất c̣n lại là sự thay đổi không ngừng và sự hoài nghi thường trực.
Đường xá chừng như bị xuất huyết
Mùa xuân năm nay tôi chứng kiến một sự thay đổi như thế. Chạy xuyên qua thành phố, tôi đă thấy những con đường với hàng cây đă bị đốn ngă. Ngổn ngang trên đường xá là những thân cây mầu đỏ xậm, thoạt trông tưởng chừng như huyết mạch đang tuôn chảy. Tôi hỏi bác tôi, ông nói người ta đă quyết định đốn 6700 cây trong số 29600 cây của thành phố. Phía chính quyền nói rằng có nhiều cây đă già và hư mọt, cây nhiều loại khác nhau làm xấu thành phố, cần phải thay bằng những cây mới thuần nhất.
Nhưng nơi nào cây bị đốn, nơi đó để lại h́nh ảnh không khác ǵ như một băi hoang và từ lâu rồi người dân ở nước này không c̣n tin các nhà chính trị nũa. Tướng Vơ Nguyên Giáp, viên tướng đă chiến thắng quân Pháp và qua đời 2 năm trước đây là người cuối cùng c̣n có được sự tin tưởng của nhân dân. Chính ông đă chỉ trích sự sa sút giá trị trong xă hội lúc c̣n sinh thời. Người dân Hà Nội nghi ngờ rằng các quan chức tham nhũng đứng phía sau, lần nầy muốn bán phi pháp số gỗ quư từ các hàng cây đă có hằng trăm năm nay, hoặc dọn chỗ trống cho các dự án xây cất. Họ tỏ ra vô cùng phẩn nộ, đă vận động phản đối trên Facebook cũng như tổ chức các vụ biểu t́nh phản kháng trên đường phố, một điều hiếm xảy ra trong một nước xă hội chủ nghĩa.
Một xă hội của đồng tiền đầy hỗn loạn
Tôi hỏi bác tôi có phải đó là dấu hiệu của xă hội dân sự đang dấn thân mạnh lên và có sự thay đổi nào đó về chính trị phải không. Nhưng bác tôi khuơ tay. Chống lại mấy người chính trị không làm ǵ được đâu, họ muốn làm ǵ th́ họ cứ tự tiện làm. Và mọi người ở đây từ nhiều năm qua không thèm đếm xỉa ǵ đến chính trị nữa. Không phải là họ không tha thiết đến chính trị, nhưng sự bất lực đă làm tê liệt ư chí hành động và phản ứng ít khi bộc phát. Về mặt chính thức Việt Nam là một nước độc đảng theo xă hội chủ nghĩa, nhưng trong thực tế, đất nước này có một xă hội hỗn độn chỉ biết chạy theo đồng tiền.
T́nh trạng mất trật tự, nạn tham nhũng lan tràn, sự kiểm soát của nhà cầm quyền, một thời kỳ Pháp thuộc và cả ngàn năm dưới sự đô hộ của Trung quốc, tất cả đă để lại dấu tích trong sự suy nghĩ chính trị và cách hành xử của con người. Người Việt Nam đang t́m đường né tránh nhà cầm quyền. 40 năm sau khi chiến tranh chấm dứt, Việt Nam nay đă trở thành một đất nước khác.
Điều này người ta thấy rơ nhất ở thành phố HCM mà ai cũng gọi là Sài G̣n. Nơi đây, có vẻ như quá xa giai cấp quyền lực nên nếp sống của thành phố gần như ở Tây phương. Sự thật không hoàn toàn như vậy nếu ngẩng mặt nh́n lên. Các hàng cây treo đầy dẫy những chuỗi đèn trang trí ḷe loẹt với cờ Việt Nam và cờ Việt Cộng đóng khung bởi ṿng hoa đào và chim hoà b́nh, chuẩn bị cho lễ hội ăn mừng kỷ niệm chiến tranh chấm dứt. Tôi hỏi ông lái taxi có phải tất cả mọi chuyện này đều hơi lố bịch hay không. Không trả lời câu hỏi của tôi, nhưng ông ta cho tôi cảm nhận sự khinh bỉ của ông trong suốt chuyến đi xuyên qua các con đường mang tên những vị anh hùng, anh thư của Việt Nam chẳng khác nào miền Bắc như Trần Hưng Đạo, Lê Lợi hoặc Hai Bà Trưng, những nhân vật mà ở Việt Nam ngày nay không một ai buồn để ư đến.
H́nh ảnh chiến tranh vẫn c̣n trong tâm khảm
Ở Tây phương từ lâu không c̣n ai biết đến nước Việt Nam nữa. Nó đồng nghĩa với sự phát động một cuộc chiến với nhiều sai lầm và h́nh ảnh chiến tranh tiêu biểu cho sự khốn khổ. H́nh ảnh nhà tu tự thiêu của Malcolm Browne, h́nh đứa bé gái bị cháy bỏng v́ bom Napalm của Nick Ut, h́nh chụp một cảnh sát miền Nam xử tử một người Việt cộng hoặc cảnh thảm sát Mỹ Lai của Ronald Haeberle. Những h́nh ảnh tiêu biểu cho đất nước tôi qua nhiều thập niên. Chính những ống kính này đă bắn tan nát chính nghĩa của cường quốc Hoa Kỳ.
Ở Đức khi tôi bắt đầu kể về Việt Nam th́ bố mẹ các bạn tôi thường nói về những hoạt động phản chiến trong thời thanh niên của họ, bị kích động từ những h́nh ảnh đó. Và hành động chính trị trong tuổi thanh niên của chính tôi, cũng c̣n nhớ về phong trào phản chiến ngày xưa, dẫn đến thái độ chống Mỹ cũng như phản đối cuộc chiến ở A Phú Hăn và Iraq của tôi. Điều mà họ không nói ra là sau đó Việt Nam chỉ c̣n là h́nh bóng của một cuộc chiến trong tâm tưởng của họ.
Trong câu chuyện của cha mẹ tiếng bom đạn của thời thơ ấu vẫn c̣n vang vọng
40 năm trước, sau khi Sài G̣n thất thủ và tiếp theo là sự thống nhất của 2 miền Nam Bắc, Việt Nam biến mất khỏi tầm mắt của dư luận thế giới. Quân đội Mỹ rút khỏi Việt Nam để lại một đất nước bị bom đạn tàn phá, đầy băi ḿn và bị tác hại bởi chất khai quang. Họ để lại một đất nước mà các đế quốc đă khơi dậy cuộc nội chiến Bắc-Nam, giữa những người có quyền lực mới và và giới tiểu tư sản cũ, trong những ḍng họ, hậu quả là những người khác chính kiến tiếp tục bị đàn áp. Cuộc chiến kế tiếp với Trung quốc năm 1979, sự cô lập với thế giới do chính sách cấm vận của Mỹ cũng như việc mất viện trợ từ Liên Xô đă làm cho Việt Nam hoàn toàn xuất huyết.
Măi đến khi chính sách đổi mới đưa ra năm 1986, mở cửa kinh tế thị trường và Hoa Kỳ hủy bỏ cấm vận năm 1994, Việt Nam mới bắt đầu phát triển. Lúc tôi rời Việt Nam, dấu vết của cuộc chiến vẫn c̣n thấy ở khắp nơi. Cũng như phần lớn dân chúng Việt Nam tôi đă không phải sống qua thời chiến. Nhưng vào thập niên 90 cái ǵ cũng thiếu thốn không khác ǵ thời hậu chiến, trong thành phố cũng như thôn quê vẫn c̣n những khu vực đầy dẫy ḿn, trong các câu chuyện mà cha mẹ tôi kể lại vẫn c̣n vang vọng tiếng bom đạn của thời thơ ấu.
Giữa quá khứ và tương lai
Cho dù tàn tích của chiến tranh có phai nhạt đi nhưng vẫn chưa mất hẳn sau 40 năm. Qua h́nh dáng tật nguyền của anh bà con của tôi do hậu quả chất khai quang bỏ xuống vùng mà cha của các anh làm việc ngày xưa, tôi thấy tàn tích chiến tranh vẫn c̣n đó cho đến ngày nay, và có lẽ mỗi gia đ́nh Việt Nam vẫn thấy như vậy. Trên các phố phường vẫn c̣n đầy dẫy loa tuyên truyền của nhà nước mà không c̣n ai nghe, guồng máy vận hành của chính quyền không hiệu quả càng tạo thêm nhiều bấp bênh trong đời sống.
Đất nước nơi tôi sinh ra đang đứng lơ lửng ở đâu đó giữa hôm qua và ngày mai. Các thành phố là cả một sự hỗn loạn, cách làm ăn kinh tế tư bản lan tràn khắp nơi trên một đất nước gọi là xă hội chủ nghĩa, biển quảng cáo nhiều đến độ người ta không c̣n thấy nhà cửa đâu nữa. Sự phát triển ở đây giống hệt như các thành phố mở mang vô trật tự, như những đường phố tràn ngập xe gắn máy. Một cuộc cách mạng sẽ không xảy ra bởi v́ chính quyền chỉ nhượng bộ vừa đủ để dân chúng không nổi dậy. Và mặc dù các tướng lănh già vẫn c̣n chễm chệ giữ những chức vị quan trọng trong bộ máy nhà nước, nhưng trong đầu óc của thế hệ trẻ từ lâu đă có một đất nước khác.
Thế hệ trẻ là những người đă lớn lên trong hoàn cảnh tương đối khá giả. Nhiều người trong số này được huấn luyện ở nước ngoài, một số khác là Việt kiều hồi hương. Chính những nhân sự vừa kể sẽ tạo dấu ấn lên đất nước này nhiều hơn là các thành phần lănh đạo cũ. Và Việt Nam có thay đổi ra sao, câu hỏi này tùy thuộc sự chuyển đổi thế hệ sẽ diễn ra trong những năm sắp tới.
Nguyên bản tiếng Đức trên Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ), một tờ báo hàng đầu của CHLB Đức:
Quynh Tran. Vietnam – In den Köpfen der Jungen ein anderes Land, FAZ 30.04.2015
Trền Huê dịch
Bản tiếng Việt do Diễn Đàn VN 21 gửi đăng
THEO D̉NG SỰ KIỆN:
Alert webmaster - Báo webmaster bài viết vi phạm nội quy
|
